صوفيّه كه اعتقاد به وحدت وجود دارند، اگر به احكام اسلام ملتزم باشند اقوى اين است كه نجس نيستند، مگر اين كه بدانى مفاسدى كه لازمه مذهب آنهاست به آن پايبندند».

در اين عبارت دو نكته جلب توجّه مى‌كند: يكى عطف طرفداران عقيده وحدت وجود بر جبريّين و كسانى كه قائل به جسميّت خدا هستند و همه را در يك صف شمردن، و ديگر تصريح به اين كه اعتقاد آنها داراى مفاسد دينى است كه اگر به آن توجّه داشته باشند و پايبند باشند، مسلمان نيستند و اگر نسبت به آن لوازم پايبند نباشند در زمره مسلمانانند.

اين سخن به وضوح مى‌فهماند كه مذهب آنها آن چنان مفاسدى دارد كه اگر به آن ملتزم شوند، از صف مسلمانان خارج مى‌شوند.

قابل توجّه اين كه تمام كسانى كه بر عروه حاشيه دارند، تا آنجا كه ما اطلاع داريم اين مطلب را پذيرفته و يا تنها قيودى بر آن افزوده‌اند. (مانند اين كه موجب انكار توحيد و رسالت نشود). [1] براى اين كه بدانيم اين مسئله چه مفاسدى مى‌تواند به دنبال داشته باشد، بد نيست به يك نمونه آن كه در مثنوى آمده است، اشاره شود.

در دفتر چهارم مثنوى طىّ يك داستان طولانى، قصّه «سبحانى ما أعظم شأنى» گفتن «بايزيد» را نقل مى‌كند كه مريدانش به او اعتراض كردند، اين چه سخن ناروايى است كه مى‌گويى و «لا إله إلّا انا فاعبدون، معبودى جز من نيست مرا پرستش كنيد» سر مى‌دهى؟! او گفت اگر من بار ديگر اين سخن را گفتم كاردها برداريد و به من حمله كنيد. بار ديگر چنين گفت و نغمه «نيست اندر جبّه‌ام غير از خدا- چند جويى در زمين و در سما» را سر داد، مريدان با كاردها به او حمله‌ور شدند، ولى ديدند هر كاردى كه به او مى‌زنند، بدن خويش را مى‌درند.

[1] براى توضيح بيشتر مى‌توانيد به كتاب مصباح الهدى، جلد اوّل، صفحه 410، تأليف مرحوم آية اللّه شيخ محمّد تقى آملى (فقيه فيلسوف) و همچنين تقريرات مرحوم آية اللّه خويى، جلد 3، صفحه 81 و 82 مراجعه كنيد.