همين رو، امام على عليه السلام مى‌فرمايد:

لَو لَم‌يَنْهَ اللَّهُ عَن مَحارِمِهِ، لَوَجَبَ أن يَجتَنِبَهَا العاقِلُ؛[1]

چنانچه خداوند از حرام‌هايش نهى نكرده بود، بر عاقل بود كه از آنها بپرهيزد.

بر اين پايه، روشن مى‌شود كه محكمه وجدان، علاوه بر تشخيص كارهاى خوب و بد، مى‌تواند در پاره‌اى از موارد، درباره درستى و نادرستى يا ميزان درستى سخنانى كه در ارتباط با مقرّرات اسلامى به پيامبر خدا و يا اهل بيت ايشان، نسبت داده مى‌شود، داورى كند؛ زيرا به طور قطع، آنان بر خلاف منطق عقل و فطرت، چيزى نگفته‌اند. از اين رو، از پيامبر صلى الله عليه و آله روايت شده است كه:

إذا سَمِعتُمُ الحَديثَ عَنّى تَعرِفُهُ قُلوبُكُم و تَلينُ لَهُ أشعارُكُم و أبشارُكُم و تَرَونَ أنَّهُ مِنكُم قَريبٌ، فَأَنَا أولاكُم بِهِ؛ و إذا سَمِعتُمُ الحَديثَ عَنّى تُنكِرُهُ قُلُوبُكُم و تَنفِرُ مِنهُ أشعارُكُم و أبشارُكُم و تَرَونَ أنَّهُ بَعيدٌ منكُم، فَأَنَا أبعَدُكُم مِنهُ؛[2]

هرگاه سخنى از من شنيديد كه دل‌هايتان آن را مى‌شناسد و پوست و خونتان نسبت به آن نرم (پذيرا) مى‌شود و مى‌بينيد كه به شما نزديك است، پس من به آن سخن، سزاوارترم؛ و هرگاه حديثى از من شنيديد كه دل‌هايتان آن را نمى‌پذيرد و خون و پوستتان از آن مى‌رمد و آن را ا زخودتان دور مى‌يابيد، پس من از آن، دورترم.

[1]. غرر الحكم، ح 7595.

[2]. مسند ابن حنبل: 9/ 154/ 23667 و نيز، 5/ 434/ 16- 58، هر دو از ابو حميد و ابو اسيد؛ كنز العمّال: 1/ 178/ 903.