به هر حال، اين نظريّه، بر اين پايه استوار است كه سهو ناسخان، امرى طبيعى و عادى است؛ امّا آنچه بدون وجه باقى مى‌ماند، اشتباه علّامه حلّى است.

نظريّه دوم. شيخ آقابزرگ تهرانى در شرح حال ابو يعلى، تاريخ 463 ق را نمونه‌اى از داخل شدن خطوط الحاقى به متن مى‌داند،[1] بدين ترتيب كه كسى تاريخ وفات ابو يعلى را در حاشيه نسخه رجال النجاشى نگاشته و سپس نسخه‌نويس، آن را به اعتقاد اين كه جزء متن است، به متن اضافه كرده است.[2] شاهد بر اين نظريّه، آن كه: ابن جوزى (م 597 ق) در المنتظم و ابن اثير (م 630 ق) در الكامل، ابو يعلى (فقيه امامى) را در زمره درگذشتگان سال 463 ق آورده‌اند.

همچنين ابن كثير در البداية و النهاية، «امين بن محمّد بن حسن بن حمزه، ابو يعلى جعفرى» را فقيهى شيعه در عصر خويش ذكر كرده، كه ظاهراً مقصودش همان ابو يعلى جعفرى بوده است. او نيز نام ابو يعلى را جزو درگذشتگان سال 463 ق آورده است.

بنا بر اين، اصل اين تاريخ، براى وفات ابو يعلى صحيح است؛ ليكن در متن رجال النجاشى، اين تاريخ موجود نبوده است. نيز سيّد عبد الكريم بن طاووس (م 693 ق) در فرحة الغرىّ مى‌نويسد:

به خطّ ابو يعلى جعفرى، داماد مفيد و جانشين وى، در سال 463 ق خواندم ....[3] وى آن‌گاه، به نقل طبرى مى‌پردازد.

از جمله شواهدى كه ديگران بر اين مطلب اقامه كرده‌اند، اين كه: چنانچه نجاشى رحمه الله تاريخ وفات ابو يعلى را در كتابش آورده باشد، به طريق اولى لازم بود كه تاريخ وفات شيخ طوسى را نيز بياورد، حال آن كه چنين نكرده است.

[1]. وى مواردى از داخل شدن خطوط الحاقى به متن را ذكر نموده است كه نيازى به بيان آنها نيست

[2]. طبقات أعلام الشيعة( النابس فى القرن الخامس)، ص 159

[3]. فرحة الغرىّ، ص 126