وفات وى، سيزده سال قبل از وفات محمّد بن حسن بن حمزه بوده است.[1] مامقانى، اصل اشكال تفرشى را پذيرفته است؛ ليكن تعيين سال 433 ق را براى تاريخ صحيح وفات ابو يعلى، رد مى‌كند؛ زيرا نجاشى رحمه الله در كتابش، سال وفات سيّد مرتضى را 436 ق نقل كرده، در شرح حال وى مى‌گويد:

من و محمّد بن حسن بن حمزه (ابو يعلى) و سلّار بن عبد العزيز، غسل دادن جنازه وى (سيّد مرتضى) را به عهده داشتيم.[2] توضيح، اين كه: معقول نيست سال وفات ابو يعلى، 433 ق باشد، در حالى كه همو جنازه سيّد مرتضى را در سال 436 ق، غسل داده باشد.

مامقانى، سپس تصحيف در عدد مذكور را پذيرفته و تاريخ صحيح را سال 443 ق، يعنى هفت يا هشت سال پيش از وفات نجاشى، ذكر كرده است.[3] چنان كه مشاهده شد، هر دو رجالى مذكور، وقوع «تصحيف» را مسلّم دانسته و تنها در تاريخ صحيح، اختلاف كرده‌اند.

آنچه به نظر مى‌رسد، اين كه: سيّد تفرشى، اصل تصحيف را مسلّم دانسته، ولى تاريخ صحيح را به طور قطع، معيّن نكرده و تنها تاريخى را به طور احتمالى، ذكر كرده است.

از سوى ديگر، با توجّه به احتمالات موجود در تصحيف عبارت نجاشى (با در نظر گرفتن گونه‌هاى مختلف خط)، تصحيح «أربعين» به «ستّين»، بعيد به نظر مى‌رسد و تصحيف «ثلاثين» به «ثلاث و ستّين» به ذهن، نزديك‌تر مى‌نمايد.

بر اساس اين احتمال، ابو يعلى در همان سال وفات سيّد مرتضى (سال 436 ق) وفات يافته است، كه با توجّه به وفات سيّد مرتضى در ماه ربيع الأوّل- كه در اوايل سال قمرى قرار دارد- امكان آن بيشتر به نظر مى‌رسد.

[1]. نقد الرجال، ج 4، ص 174

[2]. تنقيح المقال، ج 3، ص 101( ش 10541)

[3]. تنقيح المقال، ج 3، ص 101( ش 10541)