موجب نمى‌شود تا از خبرهاى وى، ظنّ در احوال رجال، حاصل نشود. علاوه بر اين:

اوّلًا، تناقضى كه فاضل مذكور درباره سالم بن مكرم مدّعى شده، ثابت نيست؛ چرا كه شيخ طوسى رحمه الله پس از آوردن نام وى در باب اصحاب امام صادق عليه السلام مى‌گويد:

«سالم بن مكرم، أبو خديجة الجمّال الكوفىّ، مولى بنى أسد»[1] و در الفهرست گفته:

«سالم بن مكرم، يكنّى أبا خديجة، ضعيفٌ»[2].

بنا بر اين، شيخ طوسى، او را فقط در الفهرست تضعيف كرده و تناقضى بين دو كتاب، وجود ندارد.

ثانياً، اگر مراد وى، تناقضى در غير اين دو كتاب است، وى بايد آن را اثبات كند، هرچند كه اين تناقض در مورد سهل بن زياد آدمى، صحيح است؛ زيرا مرحوم شيخ، وى را در كتاب رجالش‌[3] توثيق و در الفهرست خويش‌[4] تضعيف كرده است.[5] كلباسى در ادامه جوابش، درباره نقض مربوط به محمّد بن هلال گفته است كه در كلام فاضل خواجويى، محمّد بن هلال با محمّد بن بلال خلط شده است؛ چرا كه تناقض ادّعاشده بين رجال الطوسى و الغيبة، مربوط به محمّد بن على بن بلال است و نه محمّد بن هلال.

به هر حال، بخش اوّل جواب كلباسى (ناچيز بودن اشتباهات شيخ طوسى نسبت به فوايد كتابش) كلامى بسيار متين و استوار است و چنانچه منصفانه بنگريم، مى‌بينيم كه فاضل خواجويى در قضاوت خود نسبت به آراى شيخ طوسى رحمه الله از حدّ اعتدال خارج شده است.

نيز در بحث تعارض رأى نجاشى و رأى شيخ طوسى رحمه الله گذشت كه بر خلاف‌

[1]. رجال الطوسى، ص 217( ش 2878)

[2]. الفهرست، ص 226( ش 337)

[3]. رجال الطوسى، ص 387( ش 5699)

[4]. الفهرست، ص 228( ش 339)

[5]. ر. ك: سماء المقال، ج 1، ص 162 و 163