إنَّ القَصدَ أمرٌ يُحِبُّهُ اللّهُ عز و جل، و إنَّ السَّرَفَ يُبغِضُهُ؛ حتّى طَرْحُكَ النَّواةَ فإنّها تَصلُحُ لِلشَّي‌ءِ، و حَتّى صَبُّكَ فَضلَ شَرابِكَ.[1]

ميانه‌روى، كارى است كه خداوند عز و جل، آن را دوست مى‌دارد، و اسراف را ناخوش مى‌دارد، حتّى دور انداختن هسته [ى ميوه‌] را؛ زيرا آن [نيز] به كارى مى‌آيد، و حتّى دور ريختن زيادى نوشيدنى‌ات را.

بنا بر اين، اسراف، تنها در خوردن و آشاميدن نيست؛ بلكه حتّى دور ريختن هسته خرما يا هسته ديگر ميوه‌هايى كه براى كاشت، قابل استفاده‌اند، اسراف محسوب شود، ولى در عصر ما، گستره اسراف، بسيار گسترده‌تر از گذشته است: اسراف در بهره‌گيرى از هوا و محيط زيست، اسراف در استفاده از بنزين، نفت، گاز و ديگر منابع حياتى نيز مصداق دارد.

دو. اسراف كمّى و اسراف كيفى‌

گاه اسراف، در كميت مصرف است؛ يعنى بيش از مقدار مورد نياز، مصرف كردن. گاه نيز در كيفيت مصرفْ تحقّق پيدا مى‌كند، بدين معنا كه مصرفْ از نظر كمّى، بيش از حدّ نياز نيست، ولى از نظر كيفى، بيش از حد نياز است، مانند پوشيدن لباس ميهمانى كه براى حفظ آبروست در منزل.

روايت است كه شخصى به نام سليمان بن صالح، از امام صادق عليه السلام پرسيد: كمترين درجه اسراف چيست؟

[1] ر. ك: ح 162.