آسيب شناخت حديث - مسعودى، عبدالهادى

نام کتاب : آسيب شناخت حديث نویسنده : مسعودى، عبدالهادى جلد : 1 صفحه : 256

شارح کافي نيز کاربرد آن را در برخي از موارد، براي تحضيض و تحريک مخاطب دانسته؛ بي‌ آن که نکوهش و ناسزايي در آن به چشم آيد. [1]

راه حلّ آسيب

همان گونه که دانسته‌هاي نادرست پيشين را بايد کنار بگذاريم، روشن است که پيش‌فرض‌هاي درست را نيز نبايد ناديده بگيريم. آنچه بر عهده ما است، آگاهي از وجود پيش‌فرض‌ها و نحوه تأثير آنها در روند فهم و نقد و نتيجه‌گيري از متون است. اين آگاهي به ما کمک مي‌کند تا محتواي خالص حديث را از آنچه به آن ضميمه شده است، جدا کنيم و مقدار و اندازه دلالت هر متن را نيز آشکار کنيم. در نتيجه اين آگاهي، مي‌توانيم آنچه را در آغاز فهميده‌ايم، نقد کنيم و در صورت کشف نادرستي پيش‌فرض خود، مفهومي نو و متفاوت از مفهوم اوّليه را عرضه کنيم. اين توجه و هشياري، راه ارزيابي هميشگي آنچه را بر متن بنا نهاده‌ايم، هموار مي‌سازد. براي رسيدن به اين آگاهي، بايد بتوانيم ابتدا سکوت را بر بيرون و درون خود حاکم کنيم. پيش از شنيدن و خواندن کامل و دقيق آنچه متن مي‌گويد، هيچ نگوييم و انديشه‌هاي دروني خود را از راهيابي به مسير دريافت و رهيافت مفاهيم در حال ورود به عرصه ذهن بازداريم. آنگاه با مرحله‌بندي جزء به جزء فرآيند فهم و نتيجه‌گيري، و ترسيم ذهني يک يک مقدمات، ترتيب منطقي و روندنماي تحقق آن را از ابتدا تا به انتها بازسازي کنيم و هر مرحله و گزاره کوچک‌تر را مانند يک طراح و معمار با تجربه دوباره بررسي کنيم. در اين بررسي، آنچه داريم و مفروض گرفته شده، با آنچه از متن حديث برگرفته شده، سنجيده مي‌شود. اگر مقدّماتِ به کار رفته در روند استدلال و نتيجه‌گيري، با مفاد مستقيم و برآمده از متن، همپوشي نداشته و مشتمل بر گزاره‌هايي باشد که از متن فهميده نمي‌شوند، نشانه وجود پيش‌فرض در استنباط و استدلال است. پس از استخراج اين پيش‌فرض‌ها

[1] انبياء/87.

[2] عيون أخبار الرضا، ج 2، ص 171.

[3] به اين آيات بنگريد: (لِيُنْفِقْ ذُو سَعَةٍ مِّنْ سَعَتِهِ وَمَنْ قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهُ فَلْيُنْفِقْ مِمَّا آتَاهُ اللهُ(؛ بر توانگر است كه از دارايى خود هزينه كند، و هر كه روزى او تنگ باشد بايد از آنچه خدا به او داده خرج كند؛ طلاق/ 65؛ (اللهُ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ وَيَقْدِرُ وَفَرِحُوا بِالْحَياةِ الدُّنْيا وَمَا الْحَياةُ الدُّنْيا فِي الْآخِرَةِ إِلَّا مَتَاعٌ(؛ خدا روزى را براى هر كه بخواهد گُشاده يا تنگ مي‌گرداند، و[لى آنان] به زندگى دنيا شاد شده اند، و زندگى دنيا در [برابر] آخرت جز بهره اى [ناچيز] نيست؛ رعد/ 13؛ (وَأَمَّا إِذَا مَا ابْتَلاهُ فَقَدَرَ عَلَيْهِ رِزْقَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَهَانَنِ(؛ و اما چون وى را مي‌آزمايد و روزي‌اش را بر او تنگ مي‌گرداند، مي‌گويد: پروردگارم مرا خوار كرده است؛ فجر/ 89.

[4] شرح نهج البلاغه، ابن أبي الحديد، ج 2، ص 290؛ موسوعة الإمام علي بن أبي طالب عليه السلام في الكتاب و السّنة و التاريخ، ج 12، ص 80، ح 6453.

[5] «ويقال: في المثل: لا أبا لك؛ كأنه يمدحه»؛ كتاب العين، ج 8، ص 419.

[6] «قد تكرّرت في الحديث لا أبا لك وهو أكثر ما يذكر في المدح: أي لا كافي لك غير نفسك. وقد يذكر في معرض الذمّ كما يقال: لا أمّ لك، وقد يذكر في معرض التعجب ودفعا للعين، كقولهم: لله درّك، وقد يذكر بمعنى جدّ في أمرك وشمّر، لأنّ من له أب اتّكل عليه في بعض شأنه»؛ النهاية في غريب الحديث، ابن الأثير، ج 1، ص 19.

[7] «لا أبا لك كلمة تستعمل للحثّ على الفعل، أي جدّ في الفعل جدّ من لا أب له بعينه»؛ شرح أصول الكافي، مولي محمد صالح مازندراني، ج 12، ص 416.

نام کتاب : آسيب شناخت حديث نویسنده : مسعودى، عبدالهادى جلد : 1 صفحه : 256

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست