بخش قسمت کرد؛ اما اين دو بخش، بر اساس زمان و تاريخ و نه کاربران آنها، شکل مي‌گيرند. يعني کاربرد‌هاي واژه را در دو زمان مختلف مي‌يابيم و آن گاه، معناي برآمده از کاربرد‌هاي عصر اوّليه را با استعمال‌هاي کنوني، مقايسه مي‌کنيم و در صورت يک‌سان نبودن، معناي کنوني را کنار مي‌گذاريم و معنا و بار ارزشي عصر معصومان و راويان را ملاک فهم و قضاوت قرار مي‌دهيم.

23. بيان مجازي

برخي از احاديث معصومان، مانند بسياري از سخنان شيوا و فصيح ديگران، دربردارنده استعاره و کنايه‌اند. استعاره و كنايه، از گونه‌هاي پر‌کاربرد مجاز هستند. در مجاز و به ويژه استعاره، گونه‌اي جانشينىِ معنايى اتفاق مي‌افتد؛ يعنى به جاي کاربرد واژه در همان معناي معمولي و حقيقي‌اش، آن را براي يک معناي ديگر به کار مي‌برند. گويي که واژه و يا تركيبي از چند واژه را براى معنايى غير از معناى اوليه خود، به عاريه گرفته‌اند. مثلاً واژه «کوه» را که نخست براي نشان دادن پشته‌اي انبوه، بلند و سخت از خاک و سنگ، قرار داده شده، براي انساني استوار، شکيبا و مقاوم به کار مي‌برند. همان گونه که مي‌دانيد، تشبيهي در اين ميان موجود است؛ اما به آن تصريح نمي‌شود، گويي که اين فرد از مصداق‌هاي واژه «کوه» شده است. هرگاه «کوه» را براي قهرماني باايمان به عاريه بگيريم، با معناي اصلي وداع مي‌کنيم و «کوه» را جانشين نام و يا صفت آن شخص مي‌گردانيم. [1] گونه هاى ديگر مَجاز و برخي از صنايع ادبى نيز کم و بيش، همين گونه‌اند و از اين رو، اگر يکي از اصطلاحات مجازي در کلام به کار رود، اما معناي حقيقي را در نظر آوريم، دچار مشکل و