پس از من با خوارج جنگ مكنيد، زيرا آن كسى كه جوينده حق باشد ولى به عللى راه خطا برود با آن كس كه جوينده باطل باشد وبه آن برسد يكسان نيست.

تحليل انگيزه هاى مخالفت خوارج ثابت مى كند كه اين گروه، برخلاف شاميان، هرگز در طلب جاه ومقام نبودند، بلكه اعوجاج وعقب ماندگى فكرى خاصى بر آنها حكومت مى كرده است. اينك مهمترين اعتراضهاى خوارج را نقل مى كنيم.

1ـ حاكميت اشخاص بر دين

آنان پيوسته اين اعتراض را بر لب داشتند كه چگونه ممكن است دو نفر از دو گروه مخالف، بر طبق سليقه هاى شخصى خود، سرنوشت مسلمانان را به دست بگيرند ونظر خود را بر رأى رهبر شناخته شده مسلمين حاكم سازند.دين وسرنوشت مسلمانان بالاتر از آن است كه اشخاص با عقول ناقص خود بر آن حكومت كنند آنان پيوسته مى گفتند:«حَكَمَ الرِّجالَ فِي دِينِ اللّه». يعنى:على اشخاص را در دين خدا حاكم قرار داده است.

اين اشكال حاكى از آن است كه آنان از شرايط پذيرش داورى حكمين آگاه نبودند وتصور مى كردند كه امام (عليه السلام) دست آن دو را در باره سرنوشت مسلمانان بازگذاشته است كه به هر نحو بخواهند تصميم بگيرند واعمال غرض كنند. امام در پاسخ اين اعتراض مى فرمايد:

«إِنّا لَمْ نُحَكِّمِ الرِّجالَ وَ إِنَّما حَكَّمْنَا الْقُرآنَ.هذا الْقُرآنُ إِنَّما هُوَ خَطٌّ مَسْتُورٌ بَيْنَ الدَّفَّتَيْنِ لا يَنْطِقُ بِلِسان وَ لابُدَّ لَهُ مِنْ تَرْجُمان. وَإِنَّما يَنْطِقُ عَنْهُ الرِّجال. وَلَمّا دَعانَا الْقَوْمُ إِلى أَنْ نُحَكِّمَ بَيْنَنَا الْقُرآنَ لَمْ نَكُنِ الْفَرِيقَ الْمُتَوَلِّي عَنْ كِتابِ اللّهِ سُبْحانَهُ وَ تَعالى، وَقَدْ قالَ اللّهُ سُبْحانَهُ:(فَإِنْ تَنازَّعْتُمْ فِي شَيء فَرُدُّوهُ إِلَى اللّهِ وَ الرْسُولِ)فَرَدُّهُ إِلَى اللّهِ أَنْ نَحْكُمَ بِكِتابِهِ، وَ رَدُّهُ إِلَى الرَّسُولِ أَنْ نَأْخُذَ بِسُنَّتِهِ،