پذيرفتند وگروه ديگر آن را كفر وذنب شمردند وبر امام (عليه السلام) لازم دانستند كه ازاين كار توبه كند وگرنه ربقه اطاعت او را از گردن باز مى كنند وبا وى مانند معاويه به نبرد بر مى خيزند.

5ـ در سايه اين طرز تفكر، مخالفانِ تحكيم كه روزى خود طرفدار آن بودند وامام (عليه السلام) تحت فشار اين گروه بر خلاف ميل وعقيده باطنى خود به آن رأى داد، پس از ورود آن حضرت به كوفه، شهر را به عنوان مخالفان حكومتِ وقت ترك گفتند ودر دو ميلى كوفه گرد آمدند. هنوز آثار ناگوار جنگ صفّين ترميم نيافته بود كه نبرد شومى به نام «نهروان» پيش آمد وگروه ياغى، هرچند به ظاهر تار ومار شدند، امّا بقاياى اين گروه در گوشه وكنار دست به تحريكات مى زدند.وسرانجام در اثر همين تحريكات، در شب نوزدهم سال چهلم هجرت على (عليه السلام) قربانى توطئه خوارج شد ودر محراب عبادت به شهادت رسيد.

بارى، امام (عليه السلام) در دوران حكومت خود با سه نبرد سخت وسهمگين روبرو شد كه در تاريخ اسلام از جهاتى بى سابقه است.

در نبرد نخست، طرف مقابل پيمان شكنانى مانند طلحه وزبير بودند كه حيثيت اُمّ المؤمنين را، كه حيثيت رسول اكرم (صلى الله عليه وآله وسلم)بود، به بازى گرفتند ونبرد خونينى به راه انداختند وسرانجام سركوب شدند.

در نبرد دوّم، طرف مخالف فرزند ابوسفيان بود كه انتقام وخونخواهى عثمان را دستاويز قرار داد وبا ياغيگرى به مخالفت با حكومت مركزى وامام منصوص وبرگزيده مهاجران وانصار برخاست واز جاده حق وعدالت منحرف شد.

در نبرد سوّم، طرف جنگ ياران ديرينه امام (عليه السلام) بودند كه از كثرت عبادت پيشانيهايشان پينه بسته بود وآهنگ تلاوت قرآن آنان در همه جا مى پيچيد.نبرد با اين گروه دشوارتر از دو گروه نخست بود. ولى امام (عليه السلام)، پس از ماهها صبر وشكيبايى وايراد سخنرانى واعزام شخصيّتهاى مؤثّر، از اصلاح آنان مأيوس شد وچون با قيام مسلحانه آنان مواجه شد به نبرد با آنان پرداخت وبه تعبير خود«چشم فتنه را از