ولى خليفه زنده نماند ومرگ ميان وى وآرزويش فاصله افكند وخنجر فيروز به زندگى او خاتمه داد. امّا روش او پايه تبعيضات هولناك خليفه سوّم قرار گرفت وحكومت اسلامى را آماج خشم توده ها كرد.

خنجر فيروز نشانه خشم توده هاى زحمتكش بود. اگر خليفه به دست فيروز ايرانى كشته نمى شد، فردا خنجرهاى زيادى به سوى او كشيده مى شد.

نويسندگان وگويندگان ما تصوّر مى كنند كه اساس اختلاف طبقاتى وتبعيض نژادى در جامعه اسلامى در دوران حكومت عثمان نهاده شد، در صورتى كه در زمان وى تبعيض به اوج خود رسيد وموجب شد كه مردم اكناف واطراف بر ضدّ حكومت او قيام كردند; ولى اساس وپايه تبعيض در زمان خليفه دوّم نهاده شد.

آرى، نخستين كسى كه پس از پيامبر اسلام (صلى الله عليه وآله وسلم) چنين نغمه اى را ساز كرد ودود آن به چشم خود او وديگران رفت، خليفه دوّم بود. او پيوسته مى گفت:

كار زشتى است كه عرب يكديگر را اسير كنند، در حالى كه خداوند سرزمين پهناور عجم را براى اسير گرفتن آماده كرده است.[1]

زشت تر از آن اينكه در تشريع اسلام تصرّف مى كرد ومى گفت:

فرزندان عجم در صورتى مى توانند از موروثهاى خود ارث ببرند كه در سرزمين عرب به دنيا بيايند.[2]

از نشانه هاى تبعيض نژادى توسط وى اين بود كه هرگز اجازه نمى داد عجم در مدينه سكنى گزيند،واگر فيروز غلام مغيره در مدينه مى زيست به سبب اجازه اى بود كه وى قبلاً گرفته بود.[3]

اين تبعيضها ومانند آن بود كه سبب شد خليفه با توطئه سه ايرانى، كه يكى