و نافرمانى آنان، مانند لغزش ديگران نيست، چنانكه پاداش فرمانبردارى و پارسايى آنان، بالاتر از افراد ديگر است.

تا اينجا توانستيم، مسأله عدالت صحابه را بر قرآن عرضه كنيم، تا در پرتو نور آيات قرآن، واقع بين باشيم، و خود را از افراط و تفريط، در اين بابت، رها سازيم. اكنون، لازم است اين نظريه را بر روايات پيامبر گرامى عرضه كنيم، تا نظر سنّت او را درباره ياران خود، به دست آوريم.

عدالت صحابه در احاديث

مؤلفان صحاح و مسانيد، براى «مناقب» صحابه، باب مستقلى را گشودهاند، بلكه گاهى براى هر كدام، بابى تنظيم كردهاند، و در آن، فضايل و مناقب آنان را نقل كردهاند; ولى هرگز ديده نشده است، بابى به عنوان «مثالب» صحابه كه نقطه مقابل «مناقب» است، بگشايند. از اين روى، ناچار شدهاند رواياتى را كه در مذمت گروهى از آنان وارد شده است، در بابهاى ديگر بگنجانند. مثلاً، «بخارى»، در باب «فتن»، به درج آنها مبادرت جسته و ابن اثير، صاحب «جامع الاصول»، در فصول مربوط به قيامت، مانند «حوض»، آنها را نقل كرده است; در حالى كه وضع طبيعى، ايجاب ميكرد كه در كنار بيان نيكيهاى آنان، بابى به نام بديها و زشتيهاى آنان، گشوده شود; تا انسان از داورى احاديث درباره صحابه پيامبر، آگاه گردد. ما در اينجا از ميان روايات انبوه، به نقل سه روايت ميپردازيم و علاقهمندان ميتوانند به مداركى كه در ذيل به آنها اشاره خواهيم كرد، مراجعه كنند.

«سهل بن سعد» ميگويد، پيامبر فرمود:

«انى افرطكم على الحوض من ورد، شرب و من شرب لميظمأ ابداً، و ليرد