در حال فرار ديد، به او گفت، اين چيست؟ «عمر در پاسخ گفت»، قضاء و قدر الهى است[1].

توجيه فرار از ميدان نبرد از طريق قضاء و قدر، بسان گفتار مشركان است كه بت پرستى خود را از اين طريق توجيه ميكردند.

((سَيَقُولُ الَّذِينَ اَشْرَكُوا لَوْ شاءَ اللّهُ ما اَشْرَكْنا وَ لا آبائَنا وَ لا حَرَّمْنا مِنْ شَىْء)) (سوره انعام/148).

«افراد مشرك ميگويند، اگر خدا ميخواست، نه ما و نه پدران ما به خدا شرك نميورزيديم، و چيزى را حرام نميشمرديم».

اين گروههاى دهگانهاى بود كه در قرآن به آنها اشاره شده است و با وجود اين گروههاى منحرف و گنهكار در ميان صحابه پيامبر، نميتوان همه صحابه را عادل شمرد.

اگر در آيات آغازين سوره بقره، و آيات سوره آل عمران، و سوره نساء، دقت بيشترى شود، يك فرد منصف نميتواند ـ با ملاحظه اين همه توبيخها و سرزنشها و لغزشها ـ همه اصحاب را عادل بداند، بلكه چارهاى جز اين نيست كه بگوييم، در ميان آنان پرهيزگار و آلوده، دادگر و ستمكار، و فرمانبردار و نافرمان، فراوان وجود داشته است.

چيزى كه صحابه را از ديگران جدا ميسازد، اين است كه آنان نور نبوت را مشاهده كرده و افتخار مصاحبت با پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) را پيدا كردهاند و در ميدان مناظره، معجزات او را با ديدگان خود ديدهاند و از اين طريق، مسئوليت بزرگى را در پيشگاه خدا و پيشگاه پيامبر او و در پيشگاه آيندگان به عهده گرفتهاند; از اين جهت لغزش