تفويض يا وانهادگى انسان

انديشه «تفويض» در افعال انسان درست در نقطه مقابل مكتب «جبر» قرار دارد اگر انسان در مكتب جبر اشعرى هيچگونه سهمى از آزادى و حق انتخاب در كارهاى خود ندارد و كليه كنش ها و واكنش هاى او صد در صد وابسته به اراده و مشيت خداوند مى باشد در مكتب تفويض از حد اعلاى آزادى و حق انتخاب برخوردار است و در تصميم گيرى هاى خود صد در صد وابسته به اراده و خواست خود مى باشد و از قلمرو اراده و آفرينش الهى بيرون است و هر چند انسان هستى و قدرت خود را از خدا وام گرفته است ولى در انتخاب راه و انجام كارهاى خوب و بد «مفوّض» و به خود نهاده شده است.

در بحثهاى گذشته با دلايل و انگيزه هاى پنجگانه طرفداران «جبر» (در مكتب اشاعره و اهل حديث) آشنا شديم و دانستيم كه انديشه جبر فكرى خام و ناپايدار است كه غفلت و عدم برداشت صحيح نسبت به اصول معارف اسلام و آيات و روايات گروهى از متكلمان اسلامى را به طرفدارى از آن گرايش داده است.

اينك مى خواهيم دلايل و انگيزه هاى گرايش به نظريه «تفويض» را مورد بررسى و نقد قرار دهيم ولى قبل از هر چيز بايد پيشوايان و طرفداران اين نظريه را بشناسيم: