با كمى دقت نادرستى نظريه «اولويت» واضح مى شود زيرا اگر تمام اجزاء و شرايط لازم براى پيدايش يك پديده تحقق نيافته است علت تامه آن موجود نيست و در اين صورت پديده مزبور نسبت به آن جزء يا شرط غير موجود، بدون علت است پس در حقيقت بازگشت «اولويت» به انكار «قانون عليت» مى باشد به همين جهت حكماء مى گويند تا همه روزنه هاى عدم به روى پديده امكانى بسته نشود تحقق نخواهد يافت زيرا اگر حتى يك روزنه از جانب عدم (از نظر فقدان يك شرط) به سوى آن گشوده باشد (علت تامه موجود نباشد) جاى اين پرسش كه چرا اين پديده تحقق يافت؟ هم چنان به قوت خود باقى است همان گونه كه اگر هيچ يك از اجزاء علت تامه آن موجود نباشد.

و از آن جا كه كارهاى انسان نيز از قلمرو پديده هاى امكانى بيرون نيست، مشمول قانون فوق مى باشند و در نتيجه ضرورت قانون عليت در طبيعت و انسان يكسان مى باشد.

و امّا مسأله مقاومت روحى در برابر عوامل خارجى يا درونى، ربطى به مسأله جبر و اختيار (به معنى مورد بحث) ندارد، هر اندازه ارزشهاى متعالى در انسان تقويت شود و بعد ملكوتى و علوى روح نيرومند گردد بر مقاومت آن در برابر عوامل ياد شده افزوده مى گردد و اين همان آزادى معنوى و اخلاقى انسان است كه در گذشته يادآور شديم.

ولى سخن اصلى اين جا است كه آيا پس از آن كه عوامل بيرونى و درونى تأثير خود را در روح انسان گذاشت و اراده و تصميم انجام كارى در انسان تحقق يافت، هم چنان آن معنى از نظر هستى و نيستى ممكن است يا