و اين همان خلق است، و در نتيجه مقدور واحد (فعل انسان) از دو جهت تحت پوشش دو قدرت قرار مى گيرد، از نظر ايجاد تحت پوشش قدرت خدا و از نظر كسب، مقدور قدرت انسان است، و اين مقدار از درك كسب، امرى ضرورى و روشن است هر چند ما نمى توانيم با بيانى گويا توضيح دهيم كه چگونه فعل انسان مخلوق خدا است و با ايجاد او موجود مى گردد، و در عين حال قدرت و اختيار انسان در آن نقش دارد.

مقصود از اين كه «هنگامى كه انسان قدرت واراده خود را متوجه فعل مى سازد، خداوند فعل را ايجاد مى كند و حقيقت كسب از همين جار(توجه قدرت و اراده انسان به فعل) انتزاع مى گردد چيست؟ آيا قدرت و اراده انسان در وجود آن فعل تأثيرى دارد يا نه؟

در صورت دوم جبر محض خواهد بود، و مسئول فعل، ايجاد كننده آن است نه انسان، و در صورت نخست، فعل واحد معلول دو قدرت و دو اراده خواهد بود كه هر يك براى ايجاد آن كافى است و اين فرضيه علاوه بر اين كه با انحصار خلقت بر خدا سازگار نيست از نظر برهان عقل هم، غير ممكن مى باشد مگر به صورتى انجام گيرد كه بعداً خواهيم گفت.

و به ديگر سخن: اگر اراده و قدرت انسان در فعل تأثير دارد يا در جنبه وجودى آن تأثير دارد يا در جنبه اعتبارى آن. فرض نخست با توحيد در خالقيت سازگار نيست گذشته از اين تأثير دو قدرت در فعل از يك جهت خواهد بود و آن جهت ايجاد فعل مى باشد، و در فرض دوم براى انسان ايجاد مسئوليت نخواهد نمود چون اراده و قدرت او مربوط به جنبه وجودى فعل نيست، بلكه به يك سلسله امور اعتبار و انتزاعى است.