است(ذلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزيزِ الْعَليمِ).

5. (وَالْقَمَر قَدَّرْناهُ مَنازِلَ حَتّى عادَ كَالْعُرْجُونِ الْقَديمِ) (يس/39).

«وبراى ماه منازلى را مقدّر نموده ايم تا (پس از طى آن منازل) به صورت هلال باز مى گردد».

و در آيه بعد، از اين تقدير عينى به عنوان يك اصل قطعى و تخلف ناپذير ياد كرده و مى فرمايد:

(لاَ الشَّمْسُ يَنْبَغى لَها أَنْ تُدْرِكَ الْقَمَرَ وَلاَ اللَّيْلُ سابِقُ النَّهارِ وَكُّلٌّ فِى فَلَك يَسْبَحُونَ)(يس/40).

«نه خورشيد به ماه برخورد مى كند و نه شب از روز پيشى مى گيرد زيرا هر يك از آنها (خورشيد، ماه و ديگر كواكب) در مدار معينى از فضا، شناور بوده و حركت مى كنند».

تقدير علمى، مايه جبر نيست

اگر چه با توجه به كيفيت تقدير فعل انسان، هيچ ترديدى در اين مطلب وجود ندارد، زيرا اختيار و آزادى انسان خود نمونه اى از اين تقديرهاى علمى و عينى است، و لكن در اين جا مى خواهيم اين مطلب را از خود آيات قرآن، الهام بگيريم، تا اين نكته بر همگان روشن شود كه قرآن كريم همان گونه كه خداوند آن را توصيف كرده است(تِبْياناً لِكُلِّ شَىء)كاملاً چنين است و كليد همه معارف والاى توحيدى در فهم درست و مطالعه دقيق آيات قرآن مى باشد.

قرآن آنجا كه درباره خودخواهى و طغيانگرى افراد ناسپاس سخن مى گويد، براى بيدار ساختن وجدان و فكر خفته آنان، مراحل آغازين