بَلاط الشهدا (یا غزوة البلاط ) نامی است Ú©Ù‡ مورخان مسلمان به نبرد پواتیه داده اند. این نبرد در اوایل قرن دوم در نزدیک Ø´Ù‡Ø ، در کنار راه قدیم رومیِ شهر شاتلرو به شهر پواتیه ØŒ درگرفته بود. ظاهراً جنگ در بیست کیلومتری شمال شرقی شهر پواتیه Ùˆ اØ‌تمالاً در Ù…Ø‌Ù„ÛŒ Ú©Ù‡ امروزه موسه لاباتای خوانده Ù…ÛŒ شود روی داده است (لوی Ù€ پرووانسال ØŒ ج 1ØŒ ص 61Ù€62). این جنگ در مآخذ غربی به نبرد پواتیه مشهور است .

در عبارت بلاط الشهدا، «بلاط » به معنای زمین هموار نرم و سنگ فرش خانه و غیر آن آمده است (ابن منظور، ذیل «بلط »)؛ به زمینی که آن را با آجر یا سنگ مفروش کرده باشند نیز گفته می شود (مرتضی زبیدی ، ذیل «بلط »). «بلاط » به معنای شاهراه هموار و شاهراه ، که در بعضی از منابع آمده است ، درست به نظر نمی رسد (دُزی ، ج 1، ص 252).

در رمضان 114/732ØŒ میان شارل مارتِل ØŒ فرمانده سپاهیان فرانکهای مسیØ‌ÛŒ ØŒ با عبدالرØ‌مان بن عبدالله غافِقی ØŒ یکی از والیان اسپانیای اسلامی ØŒ در این Ù…Ø‌Ù„ جنگی درگرفت Ú©Ù‡ به شکست مسلمانان منجر شد. ظاهراً عبدالرØ‌مان Ù…ÛŒ خواست انتقام خون سمØ‌ بن مالک خولانی Ùˆ شکست مسلمانان در پشت باروهای تولوز را بستاند ( رجوع کنید به عنان ØŒ ج 1ØŒ ص 91). قدیمترین مأخذی Ú©Ù‡ از بلاط الشهدا نام برده کتاب مجهول المؤلف اخبار مجموعه (ص 25ØŒ ترجمة اسپانیایی ØŒ ص 36 Ùˆ پانویس 2) متعلق به قرن پنجم است . در منابع بعدی ØŒ این Ø‌ادثه بتفصیل ØŒ به یک صورت فقط با اختلافاتی در تاریخ آن ØŒ ضبط شده است Ø› مثلاً Ø‌ُمَیْدی (ص 274) در قرن پنجم Ù…ÛŒ گوید : عبدالرØ‌مان ... غافقی به غزای روم رفت Ùˆ با جماعتی از لشکرش در 115 به شهادت رسید. ابن عذاری (ج 1ØŒ ص 51) نیز در قرن ششم عیناً این واقعه را با همان تاریخ بیان Ù…ÛŒ کند. ابن اثیر، در قرن هفتم ØŒ در این باره روایت Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ عبدالرØ‌مان در 113ØŒ به عزم جنگ ØŒ به بلاد فرنگان لشکر برد Ùˆ برخی گویند در 114ØŒ Ùˆ این درست تر است . عبدالرØ‌مان Ùˆ یارانش در این جنگ به شهادت رسیدند (ج 4ØŒ ص 214Ù€215). مَقَّری (ج 1ØŒ ص 236) در قرن یازدهم ØŒ ضمن بیان Ø‌ادثة بلاط Ùˆ سال وقوع (114) Ùˆ Ù…Ø‌Ù„ آن ØŒ به نقل از ابن بَشْکُوال (متوفی 578) این Ø‌ادثه را غزوة البلاط Ù…ÛŒ خواند (همان ØŒ ج 3ØŒ ص 16). گذشته از روایات مورخان اسپانیایی ØŒ Ú©Ù‡ خالی از اغراض هم نیست ØŒ شماری از مورخان اسلامی ØŒ واقعة بلاط الشهدا رابه اجمال گزارش کرده اند.

منابع : ابن اثیر، الکامل فی التاریخ ØŒ بیروت 1405/1985Ø› ابن عذاری ØŒ البیان المغرب فی اخبارالاندلس والمغرب ØŒ ج 1ØŒ چاپ کولن ولوی Ù€ پرووانسال ØŒ بیروت 1400/1980Ø› ابن منظور، لسان العرب ØŒ بیروت ( تاریخ مقدمه 1300 ) Ø› اخبار مجموعة ØŒ چاپ لافوانتی ای القنطره ØŒ مادرید 1868Ø› Ù…Ø‌مدبن فتوØ‌ Ø‌ُمَیْدی ØŒ جذوة المقتبس فی ذکر ولاة الاندلس ØŒ مصر 1966Ø› Ù…Ø‌مدعبدالله عنان ØŒ تاریخ دولت اسلامی در اندلس ØŒ ترجمة عبدالمØ‌مد آیتی ØŒ تهران 1366Ù€1371Ø´ Ø› Ù…Ø‌مدبن Ù…Ø‌مد مرتضی زبیدی ØŒ تاج العروس من جواهرالقاموس ØŒ چاپ عبدالستار اØ‌مد فراج ... ( Ùˆ دیگران ) ØŒ کویت 1385/1965Ù€ Ø› اØ‌مدبن Ù…Ø‌مد مَقَّری ØŒ نفØ‌ الطیب ØŒ چاپ اØ‌سان عباس ØŒ بیروت 1388/1968Ø›

R.Dozy, Histoire des Musulmans d'Espagne , 1861;

E. Lإvi-Provenµal, Histoire de l'Espagne musulmane , Leiden-Paris 1950-1953.

/پرس ، تلخیص از ( د. اسلام ) ، با اضافاتی از ( د. ج . اسلام ) /