داشت و اگر از يكى از ايشان ناراستى و خيانتى به ظهور رسد، اهمال و تغافل نبايد نمود و گوشمالى بسزا بايد داد كه باعث عبرت ديگران گردد كه اگر اين راه گشوده شود و تنبيهى به ظهور نرسد، به تدريج زياد شود و ديگران نيز خيانتها بكنند و مرتبه‌مرتبه مفضى به اختلال امور مالى بلكه ملكى مى‌گردد، و حاجز آن قوم از خلاف حساب و خيانت كردن اغلب اوقات بغير از بيم و خوف از جانب پادشاه چيزى نيست. چون اين معنى رفع شود، ديگر چه چيز حاجز ايشان تواند بود.

ديگر، بايد كه پادشاه ايشان را مانع باشد كه جهت كارسازى حسابى كه بر ايشان لازم باشد از سپاهيان و رعايا توقّعات كنند، و طمع بيش از رسوم حسابى خود بنمايند[1]، و مانع باشد كه تأخير در كارسازى مردم، خصوصا سپاهيان، مى‌نموده باشند و ايشان را از تعطيل اوقات و اشتغال به ملاهى مانع باشد، و در اين ابواب تأكيد تمام مى‌نموده باشد.

ديگر، بايد كه پادشاه تأكيد آن مى‌نموده باشد كه حواله و اطلاق ديوانى بر رعايا در وقتى باشد كه بر رعيّت اداى خراج و حقوق ديوانى آسان باشد، و پيش از وقت رفع حاصل و ايّام سهولت اداى حواله ننمايند تا باعث خرابى و شكستگى رعيّت نگردد.

ديگر، بايد كه پادشاه تأكيد مى‌نموده باشد كه ميزان عدل و قانون تعديل را از دست نگذارند و جانب پادشاه را زياده از قدر حسابى بر رعيّت ترجيح ندهند و اگر بى‌گناه رعيت نقصانى به پادشاه رسد، آن را تحميل بر رعيت ننمايند و در مواضعى كه خرابى راه يافته باشد و خراجات و مؤنات ايشان سنگين باشد و گنجايش تخفيف باشد، بى‌عرض به خدمت پادشاه به دستور مقرّر حواله و اطلاق ننمايند؛ و چون در اين ابواب پادشاه ايشان را مؤاخذه نمايد و اعتراض‌[2] كند، ايشان ترك سلوك طريق احتياط نخواهند نمود. و چون امور نويسندگان و ارباب ديوان منوط به آراى صائبه وزراى اعظم است، پادشاه [182 ب‌] در اين باب با وزير اعظم تأكيد نمايد كه در اين ابواب اهتمام تمام لازم داند و هرچند وزير دانا و مشفق و مصلح باشد، ليكن تأكيد و گفتن پادشاه را تأثير ديگر

[1] - در اصل بدون نقطه آمده است و به هردو شكل« بنمايند» و« ننمايند» صحيح است. در نسخه مر« ننمايند» آمده است.

[2] - ظاهرا در اصل« اعتراض» آمده و مر همين‌گونه ضبط كرده. در مج« اعراض» آمده است.