نام کتاب : روضة الأنوار عباسى (در اخلاق و شيوه كشوردارى) نویسنده : محقق سبزوارى جلد : 1 صفحه : 729
كند كه پادشاهان پيشين از طرفين در مراسلات چه نسب و سنن مرعى
داشتهاند آن را مرعى دارد؛ و[1] اگر به جهت مصلحتى از آن
تعدّى بشود، بسيار نباشد.
ديگر، بايد كه دبير طامع نباشد تا به سبب حطام[2]
و مزخرفات و اغراض دنيوى در مدح و ذمّ و غير ذلك از آنچه مصلحت ملكى و دينى تقاضا
كند، تجاوز ننمايد. و بايد كه قويدل باشد و به تحسين و تقبيح اصحاب اغراض و ارباب
اغماض التفات نكند، و غرّه نشود[3]، و مصلحت
مخدوم را در مقامات ترسّل از مواضع لوازم و مراسم از دست ندهد و مراعات احتشام و
حرمت ارباب عزّت را سپرى نسازد. و هرچند مراسله به خصم ملك باشد، قلم را از وقيعت
بهتان و ذمّ و استهزا و شتم و قدح در اعراض[4]
نگاه دارد كه آنها[5] منافى
قوانين تمكين و بزرگى است، مگر آنكه آن شخص تجاوز كرده باشد و از قاعده حرمت و
حشمت قدم بيرون نهاده باشد كه در اين صورت مكافات او بر نحوى كه عقل تقاضا كند،
قبيح نيست. مجملا، بايد كه نگذارد كه از هيچ راه غبارى در هواى فضاى مراسلت بر
دامن حرمت و حشمت و عزّت مخدوم او نشيند.
ديگر، بايد كه دبير معانى مختلفه هر لفظ را منظور دارد و اگر لفظى از
الفاظ مشتركه استعمال كند، هريك از معانى آن را به خاطر آرد كه مبادا بعضى از آن
معانى منافى غرض باشد يا طرف [و] جهت[6]
مفسده در ايراد آن باشد، بلكه الفاظى كه در تكلّم و استماع نزديك به لفظى باشند،
چنانكه از استماع بعضى ديگرى بر گوش خورد يا در خاطر آيد، ملحوظ و منظور دارد،
بلكه الفاظى كه به تصحيف[7] و تحريف
ديگرى شود، تأمّل نمايد.
ديگر، بايد كه نوشته مضبوط باشد و هيچ نقطهاى اهمال نشود، و از
كلمات بىنقطه- كه به نقطه معنى متبدّل شود- احتراز لازم داند. و از اين قبيل شروط
در نوشتن احكام و مكاتيب، كه عظيم باشد و اهتمام تمام در شان آن باشد، بسيار است.