نمى‌خورد، و روزها برآمد و اطبّا از معالجه عاجز شدند. شيخ ابو على در آن وقت، وزير شهنشاه علاء الدّوله [محمّد بن دشمنزيار][1] بود و بر وى اقبالى تمام داشت و امور ملكى و مالى در كف كفايت او نهاده بود و الحق بعد از اسكندر، كه ارسطو وزير او بود، هيچ پادشاه چون شيخ ابو على وزيرى نداشت. در آن حال كه شيخ وزير بود، هر صبحدم برخاستى دو جزو[2] تصنيف كردى و چون صبح صادق بدميدى، شاگردان را بار دادى. و ما شاگردان جمع مى‌شديم و تا ما[3] بيرون آمدن هزار سوار از معارف و مشاهير و ارباب حوايج بر درگاه او جمع شدندى؛ شيخ سوار شدى و آن جماعت از پى او برفتندى. چون به ديوان رسيدى، قرب دو هزار سوار شده بودندى، تا نماز پيشين در ديوان بودى، چون به خانه آمدى، اين جماعت با او نان خوردندى و به قيلوله مشغول شدى؛ و چون برخاستى، نماز بگزاردى و پيش شاهنشاه رفتى و تا نماز عصر ميان ايشان مفاوضه و محاوره بودى كه در ميان ثالثى نبودى.

مقصود از اين حكايت، آن است كه هرگز شيخ را فراغتى نبودى. چون اطبّا از معالجه آن جوان عاجز آمدند، از شاهنشاه استدعا نمودند كه شيخ ابو على را به علاج او مأمور گردانند. علاء الدّوله بگفت و شيخ قبول كرد. پس، گفت: بيمار را بشارت دهيد كه قصاب آمده كه تو را بكشد.» او شادى كرد و شيخ با كوكبه به در سراى بيمار آمد و كاردى به دست گرفته، به درون آمد و گفت: «اين گاو كجاست تا او را بكشيم.» بيمار بانگ گاو كرد- يعنى، اينجايم. شيخ در ميان سراى بايستاد و فرمود كه دست و پاى او را ببستند و آن دو كارد بر كارد ماليد و فرونشست و دست بر پهلوى او نهاد، چنانكه عادت قصّابان است.

[1] - از چهار مقاله عروضى، ص 125 افزوده شد.

علاء الدّوله محمّد، سر سلسله بنى كاكويه ديلمى كه در رى و اصفهان و جبال حكومت داشتند. وى دايى مجد الدوله ديلمى بود و از 398 تا 433 ق. به استقلال فرمان راند. بنى كاكويه در برابر سلجوقيان استقلال خود را از دست دادند و به صورت امراى تابع آنان درآمدند. ر ك: بوسورث، كليفورد ادموند، سلسله‌هاى اسلامى، ترجمه فريدون بدره‌اى، صص 155 و 156.

[2] - شكل ديگر« جزء» عربى است كه توسّط پارسى‌نويسان به‌كار مى‌رود.

[3] - در نسخه مج« ما» حذف شده است. ظاهرا عبارت به اين صورت صحيح است:« و تا بيرون آمدن ما ...».