كاردانى باشند، به اندك باعثى كم ننمايد و اعتماد بر قول مردم عيبجو تا ظهور تمام به‌هم نرساند ننمايد.

حكايت‌

خواجه نظام الملك طوسى ذكر نموده كه، آلپ تكين‌[1] بنده [و][2] پرورده سامانيان بود و به سى و پنج سالگى سپه‌سالارى خراسان يافت. نيك‌عهد و وفادار و مردانه بود و تركى با رأى و تدبير و مردمدار و خيل‌دوست و جوانمرد و فراخ نان و نمك و خداى ترس بود و همه سيرت سامانيان داشت و خراسان و عراق سالها او داشت. پادشاه خراسان، نوح بن منصور، در بخارا از دنيا برفت و آلپ تكين در نيشابور بود. امرا از بخارا به آلپ تكين نوشتند كه، «حال چنين شد و پادشاه درگذشت. او را برادر سى ساله مانده است و پسر شانزده ساله. كه را فرمايى كه به پادشاهى برداريم؟ كه مدار اين ولايت و مملكت با تو است.»

او زود قاصد خود گسيل كرد و بنوشت كه «هردو، تخت و ملك را شايسته‌اند و خداوندزادگان مايند. امّا برادر پادشاه مردى پخته است و سرد و گرم روزگار چشيده و همه‌كس را نيك شناسد و قدر و منزلت هركس بداند و حرمت هريك به‌جا آورد. و پسر پادشاه كودك است و جهان ناديده؛ ترسم كه مردمان را نتواند داشت و در هر باب نداند كه چه بايد كرد. صوابتر آن است كه برادر پادشاه را به پادشاهى بنشانند.»

و روز ديگر، نامه‌هاى ديگر هم بر اين معنى فرستاد. بعد از روزى چند، خبر در رسيد كه پسر ملك را به پادشاهى نشاندند[3]. از آن نامه‌ها كه فرستاده بود مشوّش خاطر شد كه،

[1] - دولت اسلامى كه در شهر غزنه تأسيس و به سلسله غزنويان مشهور شد به دو بخش تقسيم مى‌گردد. اول، شعبه خاندان آلپ تكين و دوم، خاندان سبكتكين كه پس از خاندان آلپ تكين قدرت را در دست گرفتند. آلپ تكين بر اثر اختلاف با منصور بن نوح سامانى در سال 351 ق. از اطاعت امير سامانى سرپيچيده و با تصرّف غزنه اعلام استقلال كرده بود.

[2] - از سياستنامه، ص 141 افزوده شد.

[3] - خواجه در نقل اين روايت تاريخى دچار سهو و خطا شده است. پس از درگذشت نوح بن نصر( حكومت 331- 343 ق.) پسر او، عبد الملك( اوّل) بن نوح، بر مسند پادشاهى قرار گرفت و تا سال 350 ق. حكومت كرد. تركان در دستگاه عبد الملك قدرت بسيارى كسب كرده بودند، به‌گونه‌اى كه عبد الملك بى‌موافقت آنان قادر به كارى نبود. پس از وفات عبد الملك، بر سر مسأله جانشينى او، ميان تركان اختلاف پديد آمد. آلپ تكين از پسر عبد الملك حمايت مى‌كرد، امّا گروه اكثريّت به رهبرى فايق- كه از كودكى نديمى منصور بن نوح، برادر امير، را داشت- موفّق شدند منصور را به امارت بردارند و همانگونه كه گذشت آلپ تكين خراسان را به قصد غزنه ترك گفت و در آنجا دولتى مستقل تأسيس كرد و شالوده‌هاى دولت آينده غزنوى را پى‌افكند.