فصل دوم: در فضل صله‌رحم و مراعات حقوق خويشان و بدى قطيعه رحم‌

مراد از صله‌رحم نيكويى كردن است با اقربا و خويشان، چون فرزندان و برادران و خواهران و برادرزادگان و خواهرزادگان و اعمام و اخوال و اولاد اعمام و اولاد اخوال، و على هذا القياس.

مجملا، هركسى كه او را قرابتى بوده باشد، ليكن مراعات خويشان هرچند نزديكتر باشند بيشتر بايد نمود. و صله‌رحم مهربانى است و احسان و شكفتگى و بشاشت در حين تلاقى و بذل مال به اندازه وسعت خود و حاجت ايشان و اهداى عطايا و ارسال هدايا و انجاح‌[1] حاجات و حضور جنايز و عيادت مرضى و پرسيدن احوال و خبرگيرى و مشاركت در حزن و سرور و عفو از سفه‌هاى‌[2] ايشان و حلم و كظم غيظ و عدم مؤاخذه بر تقصيرات ايشان و پوشيدن عيبهاى ايشان و اجلال و توقير بزرگ ايشان، و ترحّم بر كوچك ايشان و نصيحت و ارشاد و هدايت و تعليم و تأديب و زيارت و ذكر به خير و محمدت در موضع خود و امثال آن.

و قطع‌رحم گسستن و مهاجرت و ايذاء و اهانت و دورى و امثال آن است. و قطع‌رحم از جمله گناههاى كبيره است و نصوص در فضيلت صله‌رحم و مذمّت قطع‌رحم بسيار است. خداى عز و جلّ فرموده: الَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِيثاقِهِ وَ يَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ. أُولئِكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدَّارِ[3]. يعنى: «آن كسانى كه مى‌شكنند عهدى كه با خداى دارند، بعد از استوار ساختن آن، و قطع مى‌كنند و گسسته مى‌گردانند آن چيزى را كه خداى عز و جلّ به پيوسته داشتن آن امر فرموده- و مراد پيوستن رحم است- و فساد مى‌كنند در زمين به اتلاف اموال و نفوس و اضلال خلق و ايقاع فتنه‌ها، آن جماعت از براى ايشان است لعنت و از براى ايشان است بدى خانه و سراى- يعنى، منزل ايشان در آخرت جاى بدى است كه جهنّم باشد.»

و خداى عز و جلّ فرمود: وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلَيْكُمْ رَقِيباً[4] يعنى: «بپرهيزيد خدايى را كه مسائله‌[5] مى‌كنند به او و رحمها. به درستى كه خداى عز و جلّ بر

[1] - برآوردن.

[2] - كم‌خردى.

[3] - رعد: 25.

[4] - نساء: 1.

[5] - سؤال كردن.