اهميت و اعتبار بسيارى برخوردار است.[1]

از منابع پراهميتى كه در تداوم انديشه سياسى ايران پيش از اسلام تدوين شده برخى كتابهاى تاريخى است. اساسا آثار ايرانى پيش از اسلام مشتمل بر اخبار و اخلاق فرمانروايان و سازمان ادارى دولت و حتّى داستانهاى ايرانى، هم از جنبه روش و شيوه تدوين، و هم از نظر مواد و مضامين تاريخى در تاريخنگارى اسلامى تأثيرى مهمّ داشته است. بعضى را عقيده بر اين است كه اين شيوه حتّى در تدوين سيرت نبوى نيز مؤثّر افتاده و سخاوى حدس زده كه احتمالا يك اثر فارسى در عصر پيامبر موجب راهيابى اين شيوه به ميان عرب شده باشد.[2] انتقال خداى‌نامه به دوره اسلامى و بازپرداخت آن موجب ايجاد سنت جديدى در تاريخ‌نويسى دوره اسلامى گرديده است.[3] نلدكه اين نكته را اثبات كرده و معتقد است اين تاريخ پهلوى مأخذ عمده تواريخ عربى و فارسيى است كه از سرگذشت ايران قبل از اسلام سخن مى‌رانند. عنوان اين كتاب را كه پهلوى است به عربى سير ملوك العجم يا سير الملوك نوشته‌اند و در فارسى آن را به شاهنامه ترجمه كرده‌اند. يكى از ترجمه‌هاى اين كتاب به دست ابن مقفع صورت گرفته بود، ولى اينك نه اصل پهلوى و نه ترجمه عربى آن در دست نيست.[4] به دليل آنكه خداى‌نامه پهلوى سرشار از انديشه سياسى و در زمينه شيوه فرمانروايى و سرشت قدرت سياسى بوده است، آثار دوره اسلامى كه بر پايه آن تدوين شده‌اند نيز سرشار از انديشه سياسى مى‌باشند.[5] تاريخ بيهقى، غرر اخبار ملوك الفرس و سيرهم نوشته ابو منصور عبد الملك ثعالبى نيشابورى و تجارب الامم ابو على مسكويه رازى هرسه، بى‌ترديد، در شمار اصيلترين منابع تاريخى انديشه سياسى در ايران قرار دارند.[6]

اگرچه انديشه عرفانى از بنياد انديشه‌اى ناسياسى است، امّا برخى از نوشته‌هاى عرفانى، از نوعى دريافت عرفانى انديشه سياسى ايرانشهرى خالى نيست. با

[1] - گلپايگانى، مقدمه الفخرى، ص 17.

[2] - تاريخنگارى در اسلام، ص 26.

[3] - خواجه نظام الملك، ص 94.

[4] - ايران در زمان ساسانيان، صص 78 و 79.

[5] - خواجه نظام الملك، ص 95.

[6] - نك: همان، صص 96 تا 98.