آغاز دوره اسلامى به زبان عربى ترجمه و در تدوين نوشته‌هاى سياسى از آنها بهره برده شد.[1] برترين اثر در سياستنامه‌نويسى دوره اسلامى كتاب سير الملوك يا سياستنامه خواجه نظام الملك وزير ملكشاه سلجوقى است كه مشخّصه عمده آن عبارت است از توجّه به الگوى سازماندهى سياسى ايران باستان و سنّت پادشاهان عجم، و از اين حيث «نظريه سلطنت» در ايران باستان در كانون تفسير قرار گرفته و بر همين مبنا نظريه جديدى ارائه مى‌شود كه نهايتا سلطنت مطلقه تركان را توجيه مى‌كند.[2] انتقال مفاهيم سياسى ايرانى در دوره اسلامى از طريق تاج نامگ عصر ساسانى نيز صورت گرفته است. نام اين اثر در الفهرست ابن نديم ذكر شده و نقلهايى از آن در عيون الاخبار ابن قتيبه مسطور است.

تاج نامگ حاوى صورت نطقها و دستورها و فرمانهاى سلاطين و نظاير آن بوده و به دست ابن مقفع به عربى برگردانده شده است.[3] نامه‌هايى كه ميان دو تن مبادله مى‌شده، غالبا مربوط به يك واقعه سياسى و تاريخى بوده است و گاهى جنبه ادبى و اخلاقى آن هم موردنظر بوده و نصايحى را دربرداشته است و بيشتر آنها مربوط به نصايحى بوده كه از پدرى به فرزندى منتقل مى‌شده است. نامه خسرو پرويز به پسرش شيرويه در زمره اين آثار مى‌باشد. ابن قتيبه در پنج مورد از عيون الاخبار مطالبى را از نامه خسرو پرويز نقل كرده كه موضوع آنها راهنمايى و نصايحى در خصوص مملكتدارى و آيين پادشاهى است.

برخى از محققين بر اين عقيده‌اند كه اين‌گونه نامه‌ها و آثار ادبى در كتاب تاج نامگ پهلوى مدوّن بوده و از آن كتاب به آثار اسلامى منعكس شده است.[4]

گرايش ديگر در سنّت سياستنامه‌نويسى، وزارت‌نامه‌هايى بوده است كه با اقتداى به منابع دوره باستانى ايران تحرير شده‌اند و تعداد آنها از شمار سياستنامه‌ها كمتر نيست.

اثر جهشيارى به نام كتاب الوزرا و الكتّاب كهن‌ترين نمونه اين‌گونه نوشته‌هاست.[5] الفخرى فى الآداب السلطانية و الدول الاسلامية، تأليف ابن طقطقى از جمله كتابهاى شرح حال وزراست كه با وجود ايجاز و اختصار به دليل وجود روح انتقاد و خرده‌گيرى در مطالب تاريخى، از

[1] - خواجه نظام الملك، ص 87.

[2] - نك: درآمدى فلسفى بر تاريخ انديشه سياسى در ايران، ص 19.

[3] - ايران در زمان ساسانيان، ص 85.

[4] - فرهنگ ايرانى پيش از اسلام، صص 271 و 273.

[5] - خواجه نظام الملك، ص 90.