شود كه شير او كمتر از آن بوده، در اين صورت نيز مشترى مخيّر است در فسخ به شرطى كه دركمتر از سه‌روز شير او كم شود و الّا اختيار فسخ ندارد. [1] و اگر شير آن گوسفندى كه او را سه روز ندوشيده باشد كم نشود و همان عادت او شود آيا مشترى اختيار فسخ آن دارد يا نه؟ ميانه مجتهدين خلاف است. اقرب آن است كه اختيار فسخ ندارد.

و آيا اين حكم در غير گوسفند مى‌رود يا بنابرآنكه در حديث «گوسفند» واقع شده مخصوص گوسفند است؟ ميانه مجتهدين خلاف است. اقرب آن است كه در غير گوسفند نيز مى‌رود. [2] و همچنين آب قنات يا آسيا را بند كردن كه در نظر مشترى بسيار نمايد و بعد از آن ظاهر شود كه آب آن كم بوده اختيار فسخ دارد.

و در خيار تدليس هرگاه فسخ نكند و راضى به نگاه داشتن شود ارش نمى‌گيرد، مگر در شرط بكارت، چه هر گاه شرط كرده باشد كه كنيز بِكْر باشد و بعد از آن ظاهر شود كه بكارت نداشته در اين صورت [3] بنابر قول مشهور [4] ارش مى‌گيرد.

و در فسخ حضور حاكم شرع و بايع شرط نيست.

دهم: خيار اشتراط

و آن‌چنان است كه متاعى را كه به‌شرطى مى‌فروشد شرط در آن سالم نباشد، پس با عدم آن شرط با اشتراط آن اختيار فسخ هست، چون فروختن به‌شرط آنكه در موعد معيّنى ردّ ثمن نمايد، پس هرگاه در آن موعد ردّ ننمايد، مسلّط برفسخ بيع باشد.

يازدهم: خيار شركت‌

و آن‌چنان است كه متاعى را كه به‌كسى مى‌فروشد ممزوج سازد به مثل آن، به‌

______________________________
[1]- محتاج به مراجعه است. (صدر)

[2] پس گوسفند واقع در حديث من باب المثال خواهد بود. (صدر)

[3] هرگاه قبل از دخول به جاريه ظاهر شود كه با كره نيست خيار تخلّف شرط دارد، بلى هرگاه بعد از دخول به او ظاهر شود عدم بكارت او آن وقت ارش مى‌گيرد يعنى تفاوت ما بين با كره بودن او با ثيّبه بودن. (دهكردى)

[4] قول مشهور قوى است. (تويسركانى)