داود را چون موم نرم بود. لقمان ندانست كه چه همى‌كند و آن چيست؟ و از حكمت واجب نديد سخن پرسيدن. و خاموش بود تا تمام كرد و در لقمان پوشيد تا ببيند لقمان گفت: هَذَا جَيدُّ للحَرب‌[1]. و اين سخن لقمان آن وقت گفت: الصَّمتُ حكَمٌ وَ قَليلٌ فَاعلُهُ‌[2]. يعنى خاموشى حكمتى است و كمتر به كار دارند.

[ص 107 قصص مثنوى‌]

[بطن در بطن است قرآن كريم‌]

443-

اشاره بدين حديث است كه در مقدمه هشتم از مقدمات تفسير صافى و در عوالى اللئالى ج 4 ص 107 ديده مى‌شود:

إنَّ للقُرآن ظَهراً وَ بَطناً وَ لبَطنه بَطناً إلَى سَبعَة أَبْطُنٍ‌

[3].

و ممكن است كه اشاره باشد به روايت ذيل:

كَانَ الكتَابُ الاوَّلُ نَزَلَ من بَاب وَاحدٍ عَلى حَرفٍ وَاحدٍ وَ نَزَلَ القُرآنُ من سَبعَة ابوَابٍ عَلى سَبعَةٍ احرُفٍ زَجرٍ وَ امرٍ وَ حَلَالٍ وَ حَرَامٍ وَ مُحكَمٍ وَ مُتَشَابهٍ وَ امثَالٍ فَاحلُّوا حَلَالَهُ وَ حَرِّمُوا حَرَامَهُ وَ افعَلُوا مَا أُمرتُم به وَ انتَهُوا عَمَّا نُهيتُم عَنهُ وَ اعتَبرُوا بامثَاله وَ اعمَلُوا بمُحكَمه وَ آمنُوا بمُتَشَابهه وَ قُولُوا آمَنَّا به كُلُّ من عند رَبِّنَا[4].

تفسير طبرى، طبع مصر، ج 1، ص 22 و نزديك بدان اين روايت است:

انزلَ القُرآنُ عَلى سَبعَة احرُفٍ امرٍ وَ زَجرٍ وَ تَرغيبٍ وَ تَرهيبٍ وَ جَدَلٍ وَ قَصَصٍ وَ مَثَلٍ‌[5].

همان كتاب، ص 23 و معنى مصراع دوم مناسبت دارد با مضمون اين خبر:

انَّ هذَا القُرآنَ مَأدبَةُ اللَّه فَاقبَلُوا من مَأدبَته مَا استَطَعتُم‌[6].

مستدرك حاكم، ج 1، ص 555 [ص 83 احاديث مثنوى‌]

[1] - اين( زره) براى جنگ مناسب است.

[2] - در خاموش ماندن حكمتهاست ولى به كار برنده آن اندك است.

[3] - قرآن ظاهرى دارد و باطنى. باطنش باطن ديگرى دارد و همين طور تا هفت بطن تو در تو در قرآن هست.

[4] - كتاب اول( ظاهراً اشاره به كتب آسمانى قبل از قرآن است) با يك باب و يك حرف نازل شد ولى قرآن با هفت باب و هفت حرف: نهى، امر، حلال، حرام، محكم، متشابه و امثال. بنا بر اين حلالش را حلال دانيد و حرامش را حرام. به آنچه امر شده‌ايد عمل كنيد و از آنچه نهى شده‌ايد خود دارى كنيد. از مثال‌هاى قرآن عبرت گيريد. محكمات را به كار بنديد و به متشابهات ايمان آوريد و بگوييد همه قرآن از طرف پروردگار ماست و به همه آن ايمان داريم.

[5] - قرآن بر اساس هفت حرف( موضوع) نازل شده است: امر، نهى، ترغيب( به جهان ديگر)، بر حذر داشتن( از اين جهان)، جدل، قصه و مَثَل.

[6] - اين قرآن سفره گسترده خدا براى پذيرايى است. تا مى‌توانيد به نعمتهاى آن روى آوريد.