ويژگى تفاسير صحابه‌

آيت‌الله معرفت معتقد است كه تفسيرهاى صحابه پنج ويژگى دارد كه در تفسيرهاى متأخران يافت نمى‌شود:

1- سادگى و بى‌پيرايگى: تفسير آنان در حدى بود كه براى حل مشكل يا برطرف ساختن ابهام، يا عباراتى كوتاه و بيانى رسا و در غايت ايجاز بيان مى‌شد. مثلًا اگر از يكى از آنان سؤال مى‌شد معناى‌ غَيْرَ مُتَجانِفٍ لِإِثْمٍ‌ (مائده/ 3) چيست، فوراً جواب مى‌داد: «گناه نكنيد» بدون اين‌كه به بيان اشتقاق واژه‌ها بپردازد و يا نيازى به بيان شاهد يا دليل و امثال آن داشته باشد.

2- سلامت و پيراستگى از جدل و اختلاف: در آن زمان، مبنا و جهت‌گيرى و استناد در بيان معناى آيه يكى بود، چون اختلافى در مبانى نظرى يا تباين در جهت‌گيرى و يا تضاد در استناد وجود نداشت و همه، هدف، نظر و جهت‌گيرى واحدى داشتند. تفسير در اين دوره از چارچوب نقل حديث فراتر نرفته بود، بلكه شاخه‌اى از حديث به شمار مى‌رفت.

3- پيراستگى از تفسير به رأى: از آن‌جا كه استبداد به رأى، كار ناشى از تعصبى كور و خدعه‌گونه بود، از اين رو چهره‌هاى برجسته از آن مبرّا بودند.

4- پاك بودن از اساطير و افسانه‌ها مانند اسرائيليات: اين نوع افسانه‌ها در مجامع اسلامى اصيل جايى و راه نفوذى نداشت، چون آن زمان، عصر مقابله با نيرنگ‌هاى اسرائيلى بود، هرچند اين رويه پس از مدتى دگرگون شد.

5- قاطعيت و خالى بودن از شك و ترديد: چون در آن زمان مستند تفاسير واضح و صريح بود و ابزار روشن كننده مراد آيه فراوان بود و دلايلى كه براى تفسير آيه اقامه مى‌شد به خوبى آشكار مى‌نمود، از اين جهت تفاسير صحابه شفاف و به دور از شك و ترديد صورت مى‌گرفت. (معرفت، 1380، ج 1، ص 293)