مى‌سازد، بلكه حواس و ادراكات را به دل‌خواه جادوگر، مى‌فريبد. اين، همان سحر است كه در داستان موسى عليه السلام در سوره طه به تصوير كشيده شده است: «فَإِذا حِبالُهُمْ وَ عِصِيُّهُمْ يُخَيَّلُ إِلَيْهِ مِنْ سِحْرِهِمْ أَنَّها تَسْعى‌»[1].

بدين گونه، ريسمان‌ها و چوب‌دستى‌هاى آنها مار واقعى نشده بود، بلكه در نظر مردم، خزنده مى‌نمود. اين تأثيرگذارى، طبيعت سحر است و مى‌توان آن را پذيرفت. سحر با اين ويژگى‌اش، بر مردم تأثير مى‌گذارد و احساسات آنها را بر اساس نظر ساحر، بر مى‌انگيزد؛ احساساتى ترس‌آفرين و آزار دهنده و راه‌بردى. اين، همان شرى است كه از آن، بايد به پيشگاه خداوند پناه برد.[2] شيخ الطايفه، ابوجعفر طوسى نيز از باور اهل حق درباره سحر پرده برداشته، مى‌گويد:

براى سحر، چهار معنا آورده‌اند:

1. خدعه و فريب‌كارى عارى از حقيقت كه در چشم جادوشدگان، حقيقت مى‌نمايد.

2. چشم‌بندى از راه فريب و حيله‌گرى.

3. تبديل يك موجود جاندار به موجود ديگر و آفرينش برخى از اجسام؛ مانند اين كه ساحر انسان را به الاغ تبديل كند يا برخى از چيزها را بيافريند.

4. نوعى به كار گرفتن جنيان.

آن گاه مى‌گويد:

نزديك‌ترين تعريف به سحر، همان تعريف نخست است؛ زيرا

[1] . طه، 66.

[2] . فى ظلال القرآن، ج 8، ص 709.