استقلال دارد و علمى جدا شناخته مى‌شود و غالبا ارتباط تنگاتنگى ميان اين مسايل وجود ندارد. لذا ميان مسايل علوم قرآنى نوعا يك نظم طبيعى برقرار نيست تا رعايت ترتيب ميان آن‌ها ضرورى گردد، لذا هر مسئله جدا از مسايل ديگر قابل بحث و بررسى است.

ضرورت بحث در علوم قرآنى از آن جهت است كه تا قرآن كاملا شناخته نشود و ثابت نگردد كه كلام الهى است، پى جور شدن محتواى آن موردى ندارد. براى رسيدن به نص اصلى كه بر پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و سلم نازل شده، بايد روشن كرد كه آيا تمامى قرائت‌ها يا برخى از آن‌ها است كه ما را به آن نصّ هدايت مى‌كند؟ همچنين در مسأله نسخ، تشخيص آيه منسوخ از ناسخ يك ضرورت اوّلى است. البته نسخ به معناى اعم كه شامل تخصيص و تقييد نيز مى‌باشد، چنان كه در كلام پيشينيان نيز آمده است. همچنين است مسأله متشابهات در قرآن كه بدون تشخيص اين جهت در آيات، استنباط احكام و استفاده از مفاهيم عاليه قرآن به درستى ممكن نيست و هريك از مسايل علوم قرآنى در جاى خود، نقش مهمى در بهره‌گيرى از محتواى قرآن ايفا مى‌كند. برخى از اين مسايل، از مبادى تصوريّه و برخى از مبادى تصديقيّه به شمار مى‌روند.

پيشينه علوم قرآنى‌

بحث درباره قرآن و شناخت مسايل مختلف آن، از همان دوران نخست مطرح بوده و همواره در طول تاريخ، بزرگان و دانش‌پژوهان در اين زمينه به بحث و گفت‌وگو نشسته و آثار نفيس و گران‌بهايى از خود به يادگار گذارده‌اند و اين مطالعات پيوسته ادامه دارد.

بر پايه مدارك موجود، اولين كسى كه درباره قرآن به بحث نشست و گفت‌وگو را آغاز نمود، يحيى بن يعمر شاگرد برومند ابو الاسود دؤلى (متوفاى 89) بود. نام برده كتابى در فنّ قرائت قرآن، در روستاى واسط، نگاشت كه شامل انواع قرائت‌هاى مختلف آن دوره مى‌باشد. سپس حسن بصرى (متوفاى 110) كتابى در عدد آيات قرآن نوشت. نويسندگان و آثار ديگر موجود در اين زمينه به ترتيب ظهور، عبارتند از: