برگشتم و به خانه آمدم و گفتم: زمّلونى، زمّلونى (مرا بپوشانيد). آن‌گاه مرا پوشاندند.

در اين موقع آيات: «يا أَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ، قُمْ فَأَنْذِرْ، وَ رَبَّكَ فَكَبِّرْ، وَ ثِيابَكَ فَطَهِّرْ وَ الرُّجْزَ فَاهْجُرْ»[1] نازل شد. پس از آن، وحى پى‌درپى و بدون انقطاع فرودآمد»[2].

3. گروهى اولين سوره نازل‌شده را سوره فاتحه مى‌دانند. زمخشرى مى‌گويد:

«بيشتر مفسرين بر اين عقيده‌اند كه سوره فاتحه اولين سوره نازل‌شده قرآن است».

علامه طبرسى از استاد احمد زاهد در كتاب ايضاح به نقل از سعيد بن المسيّب از مولى امير المؤمنين عليه السّلام آورده است كه فرمود: «از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله از ثواب قرائت قرآن سؤال نمودم، سپس آن حضرت ثواب هر سوره را بيان فرمود، به ترتيب نزول سوره‌ها. پس اولين سوره‌اى را كه در مكه نازل شده است، سوره «فاتحه» برشمرد، سپس‌ «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ» و آن‌گاه سوره‌ «ن وَ الْقَلَمِ»»[3]. واحدى نيشابورى در اسباب النزول درباره ابتداى بعثت چنين آورده است: «گاه كه پيامبر با خود خلوتى داشت، ندايى از آسمان مى‌شنيد كه موجب هراس وى مى‌شد و در آخرين بار فرشته او را ندا داد: يا محمّد! گفت: لبّيك. گفت: بگو «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ ...»[4]. البته پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله از همان ابتداى بعثت با گروه كوچك خود (على و جعفر و زيد و خديجه) نماز را طبق سنت اسلامى انجام مى‌داد و نماز بدون فاتحة الكتاب برپانمى‌شود و در حديث آمده است: «اولين چيزى كه جبرئيل به پيامبر صلّى اللّه عليه و آله تعليم داد، نماز و وضو بود» كه لازمه آن مقرون بودن بعثت با نزول سوره حمد است. جلال الدين سيوطى مى‌گويد: «هرگز نبوده است كه نماز در اسلام بدون فاتحه الكتاب باشد»[5].

ميان اين سه نظر مى‌توان به گونه‌اى جمع كرد، زيرا نزول سه يا پنج آيه از اول سوره علق به طور قطع با آغاز بعثت مقارن بوده است، و اين مسئله مورد اتفاق نظر است. سپس چند آيه از ابتداى سوره مدّثّر نازل شده است، ولى اولين سوره كامل كه‌

[1] مدّثّر 74: 5- 1.

[2] صحيح بخارى؛ ج 1، ص 4. صحيح مسلم؛ ج 1، ص 98 و رجوع كنيد به: مسند احمد؛ ج 3، ص 325.

[3] تفسير طبرسى؛ ج 10، ص 405 و رجوع كنيد به: الكشاف؛ ج 4، ص 775.

[4] فاتحه 1: 2- 1. اسباب النزول، ص 11.

[5] الاتقان، ج 1، ص 12.