فصل دوم نزول قرآن‌

قرآن مجموعه آيات و سوره‌هاى نازل‌شده بر پيامبر اسلام است كه پيش از هجرت و پس از آن در مناسبت‌هاى مختلف و پيش‌آمدهاى گوناگون به طور پراكنده نازل شده است. سپس گردآورى شده و به صورت مجموعه كتاب درآمده است.

نزول قرآن تدريجى، آيه آيه و سوره سوره، بوده و تا آخرين سال حيات پيامبر صلّى اللّه عليه و آله ادامه داشته است. در دوران حيات پيامبر صلّى اللّه عليه و آله هرگاه پيش‌آمدى رخ مى‌داد يا مسلمانان با مشكلى روبرو مى‌شدند، در ارتباط با آن پيش آمد يا براى رفع آن مشكل يا أحيانا پاسخ به سؤال‌هاى مطرح‌شده، مجموعه‌اى از آيات يا سوره‌اى نازل مى‌شد. اين مناسبت‌ها و پيش‌آمدها را اصطلاحا اسباب نزول يا شأن نزول مى‌نامند، كه دانستن آن‌ها براى فهم دقيق بسيارى از آيات ضرورى است. اين نزول پراكنده، قرآن را از ديگر كتب آسمانى جدا مى‌سازد. زيرا صحف ابراهيم و الواح موسى يكجا نازل شد و همين امر موجب عيب‌جويى مشركان گرديد: «وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً ...؛ كسانى كه كفر ورزيده‌اند گفتند: چرا قرآن يكجا بر او نازل نگرديده؟ ...». در جواب آنان آمده: «كَذلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَكَ وَ رَتَّلْناهُ تَرْتِيلًا[1]؛ اين به خاطر آن است كه قلب تو را به وسيله آن استوار گردانيم و [ازاين‌رو] آن را به تدريج بر تو خوانديم». در جاى ديگر مى‌گويد: «وَ قُرْآناً فَرَقْناهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ‌

[1] فرقان 25: 32.