نتوانسته و نخواهند توانست.

آيه‌ «قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلى‌ أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ كانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيراً»[1] آب پاكى را بر دست همه ريخته، تمامى انس و جنّ را به نحو جمعى- كه عموم افرادى و ازمانى هر دو را شامل مى‌شود[2]- مورد تحدّى قرار داده است و اعلام كرده كه اگر همه انسان‌ها و پريان پشت در پشت هم بكوشند تا همچون قرآنى بياورند نخواهند توانست.

اكنون مى‌پرسيم كه اين‌گونه گسترش در دامنه تحدّى- كه همه انسان‌ها را در همه سطوح و در طول زمان شامل گرديده است- آيا نمى‌تواند دليل آن باشد كه همه جوانب اعجاز قرآنى، هر كدام به فراخور حال مخاطب خاصّ خود، مورد تحدّى قرار گرفته باشند؟ به سادگى نمى‌توان از كنار اين احتمال گذشت يا آن را ناديده گرفت!

نمونه‌هايى از اشارات علمى‌

در قرآن ازاين‌گونه اشارات علمى و گذرا بسيار است. برخى از اين اشارات از دير زمان و برخى در ساليان اخير با ابزار علم روشن شده و شايد بسيارى ديگر را گذشت زمان آشكار سازد. دانشمندان- به‌ويژه در عصر حاضر- در اين باره بسيار كوشيده‌اند، گرچه افرادى به خطا رفته ولى بسيارى نيز موفّق گرديده‌اند. نمونه‌هايى ازاين‌گونه اشارات در بخش اعجاز علمى قرآن در كتاب «التمهيد» ج 6 آمده است، در اينجا به جهت اختصار به چند نمونه بسنده مى‌كنيم:

رتق و فتق آسمان‌ها و زمين‌

«أَ وَ لَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ كانَتا رَتْقاً فَفَتَقْناهُما»[3] «رتق» به معناى «به هم پيوسته» و «فتق» به معناى «از هم گسسته» است. در اين آيه آمده است كه آسمان‌ها و زمين به هم پيوسته بوده‌اند و سپس از هم گسسته شدند.

[1] اسراء 17: 88.

[2] اين يك اصطلاح اصولى است و مقصود همه افراد در طول زمان مى‌باشد.

[3] انبيا 21: 30.