سلطنت خسرو پرويز (سال 228 م)، كه به دست اشراف و سرداران لشكر به قتل رسيد، ادامه داشت‌[1]؛ اين امر موجب خوشنودى مسلمانان گرديد، زيرا همسايه قدرتمند آنان به ضعف گراييده بود. از همه شگفت‌آورتر اخبار از ناتوانى هميشگى بشر از هم‌آوردى با قرآن است‌ «فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ تَفْعَلُوا»[2]، كه همواره شاهد صدق اعجاز قرآن بشمار مى‌رود[3].

8. اشاره‌هاى علمى گذرا؛ بدين معنا كه احيانا از لابلاى تعابير قرآن به برخى اشارات زودگذر برخورد مى‌كنيم، كه حاكى از احاطه صاحب سخن به اسرار نهفته طبيعت است.

«قُلْ أَنْزَلَهُ الَّذِي يَعْلَمُ السِّرَّ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ‌[4] بگو: قرآن را كسى فروفرستاده كه از راز آسمان‌ها و زمين آگاهى دارد».

گاهى در تعابير قرآن به برخى از اسرار طبيعت اشارت رفته، اين اشارت حالت «تراوشى» دارد كه از لابه‌لاى سخن پروردگار سر زده است؛ وگرنه مقصود ذاتى و هدف اصلى از سخن، بيان آن جهت نبوده است. لذا هيچ‌گاه در اين‌گونه اشارات درنگ نشده و به طور كامل بيان نگرديده است، زيرا هدف اصلى قرآن، ارائه رهنمودهاى هدايتى و تعليم و تربيت دينى و معنوى است و تنها نكته‌سنجان هستند كه به اين رموز و اشارات گذرا پى مى‌برند، اين نكات براى دانشمندان در بستر زمان، دليل اعجاز قرآن مى‌باشد.

البته در اين زمينه بايد به اين مطلب توجه نمود كه نبايد دست‌آوردهاى علمى را بر قرآن تحميل كرد، زيرا دست‌آوردهاى علمى حالت ثبات ندارند، در حالى كه مسايل قرآنى حقايقى ثابت‌اند و هرگز نبايد چيزى را كه حالت ثبات ندارد، با حقيقتى ثابت مطابقت داد. آرى مسايل علمى كه حالت ثبات يافته و قطعيّت پيدا كرده، مى‌تواند ابزارى باشد براى فهم برخى اشارات علمى قرآن آن هم نه به طور حتم، بلكه با اضافه شدن عباراتى نظير «شايد چنين باشد». اين بدان جهت است كه‌

[1] ر. ك: تاريخ ايران؛ نوشته حسن پيرنيا؛ ص 227- 222.

[2] بقره 2: 24.

[3] التمهيد؛ ج 6، ص 210- 197.

[4] فرقان 25: 6.