وجوه محتمله در الفاظ و عبارات قرآن، به‌ويژه در جمله‌هاى تركيبى- چنانچه اشارت رفت- فراوان است و تا كسى اين وجوه محتمله را نداند، درست را از نادرست تشخيص نخواهد داد و بر حقيقت تفسير آيه آگاه نخواهند شد چه پى بردن به حقيقت، به ميزان تشخيص و توانايى جدايى صحيح از مستقيم بستگى دارد. به هر تقدير در قرآن اين ويژگى وجود دارد كه در بسيارى از تعابير آن راه احتمالات باز است. براى روشن شدن معنا بايد راه احتمالات سدّ شود.

مولا امير مؤمنان عليه السّلام فرموده: «القرآن حمّال ذو وجوه؛ قرآن محتملات گوناگونى را پذيرا است». هريك از آيات كشش معانى مختلفى را دارد لذا بايد انديشيد تا راه درست را براى رسيدن به معانى صحيح يافت. اين سخن را على عليه السّلام هنگامى به ابن عباس فرمود كه خواست او را به احتجاج با خوارج روانه كند. آن‌گاه دستور فرمود:

«لا تخاصمهم بالقرآن، فإنّ القرآن حمّال ذو وجوه تقول و يقولون ... و لكن حاججهم بالسّنّة، فإنّهم لن يجدوا عنها محيصا[1]؛ با قرآن با آنان درگير نشو، زيرا قرآن معانى گوناگونى را پذيرا است، مى‌گويى و مى‌گويند ... ولى با سنّت با آنان از در گفتگو درآى، زيرا راه چاره‌اى جز پذيرفتن و تسليم شدن نخواهند داشت». ابن عباس با انجام دستور امير مؤمنان بر خصم پيروز گرديد.

ازاين‌رو، از قتادة بن سليمان نقل است كه گفت: «لا يكون الرجل فقيها كلّ الفقه حتى يرى للقرآن وجوها كثيرة؛ فقيه توانا كسى است كه براى قرآن وجوه محتمله فراوان بداند». از ابو الدرداء نيز روايت شده: «إنّك لن تفقه كلّ الفقه حتى ترى للقرآن وجوها»[2]. پس درك صحيح قرآن در آن است كه يك مفسّر دانا تمامى وجوه محتمله آيات را بداند و بتواند صحيح آن را از سقيم جدا سازد. لذا پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله فرموده است: «القرآن ذلول ذو وجوه، فاحملوه على أحسن الوجوه‌[3]؛ قرآن همچون شتر رام به هر طرف مى‌توان او را برد، ولى آن را بر بهترين وجه راه بريد».

[1] ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغة، ج 18، ص 71، شماره نامه 77.

[2] سيوطى، الاتقان، ج 2، ص 122- 121.

[3] تفسير صافى، ج 1، مقدمه 5، ص 21.