نيست طبرسى اين سخن را از كجا آورده كه در منابع موجود اثرى از آن يافت نمى‌شود. علاوه كه اين سخن با تصريح خود عاصم نيز مخالفت دارد كه قرائتى را كه به حفص آموخته صرفا از طريق ابو عبد الرحمن سلمى از على عليه السّلام گرفته و ابو بكر ابن عياش را نشايد كه در آن دخالتى كند يا تغييرى دهد. به نظر مى‌رسد تسامحى در اين نسبت ناروا رخ داده باشد.

آيا حفص مخالفتى با عاصم دارد؟

ابن جزرى مى‌گويد: «حفص گفته است: من در هيچ موردى با قرائت عاصم مخالفتى نداشتم، مگر در مورد كلمه «ضعف» كه سه بار در اين آيه تكرار شده است:

«اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفاً»[1] عاصم، كلمه «ضعف» را به فتح ضاد و حفص، به ضمّ ضاد خوانده است»[2]. ابو محمد مكى مى‌گويد: «ابو بكر و حمزه اين كلمه را در هر سه مورد به فتح ضاد خوانده‌اند و گفته شده است كه حفص نيز آن را به فتح ضاد از عاصم روايت كرده؛ ولى خود بر مبناى روايت عبد اللّه بن عمر، آن را به ضمّ ضاد خوانده است. ابن عمر گفته است كه من اين كلمه را در حضور پيامبر صلّى اللّه عليه و آله به فتح ضاد خواندم و پيامبر صلّى اللّه عليه و آله قرائت مرا تصحيح كرد و در هر سه مورد به ضمّ ضاد خواند». مكى اضافه مى‌كند كه: «از حفص روايت شده كه گفته است: من در قرائتى كه از عاصم فرا گرفتم، در هيچ مورد با وى اختلافى نداشتم و مخالفتى نكردم، مگر در مضموم خواندن اين سه كلمه»[3].

به نظر مى‌رسد اين نسبت كاملا ناروا است و هرگز حفص بر خلاف قرائت عاصم قرائت نكرده و چنين چيزى نگفته است و لذا مكى به صراحت آن را به حفص نسبت نداده و با لفظ مجهول‌[4] (گفته شده و روايت شده) اين موضوع را با شك و ترديد نقل مى‌كند. به‌طورى‌كه گويى صحّت و درستى آن برايش روشن نيست. اين نكته‌اى است كه ما نيز آن را ترجيح مى‌دهيم؛ زيرا اعتماد شخصيّتى مانند حفص به‌

[1] روم 30: 54.

[2] طبقات القرّاء، ج 1، ص 254.

[3] الكشف عن وجوه القراءات، ج 2، ص 186.

[4] « روى عن حفص» يا« ذكرهن حفص».