«اوليك» (با ياء) و يا مانند «شركاوهم» و «أحبّاؤه» (با واو) و مثل «بداكم» و «اخاه»[1] (با الف) از همين مقوله است. نيز قرائت «را» به جاى «رأى» و «ترا» به جاى «تراءى» و «اشمزت» به جاى «اشمأزت» و «فادارتم» به جاى «فادّارأتم» كه آن‌ها را «تخفيف رسمى» مى‌نامند، در زبان عرب وجهى ندارند». ابن جزرى اضافه مى‌كند: «اين موارد و لو آن كه از شخص موثّقى هم نقل شده باشد، قابل قبول نيست، زيرا وجهى براى صحت آن وجود ندارد»[2].

بنابراين بايد گفت: اين گفتار قوى‌ترين دليل بر آن است كه قرائت‌هاى هفت‌گانه به تواتر از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله نقل نشده است وگرنه ردّ آن هرگز جايز نبود و مى‌بايست بدون چون و چرا آن را پذيرفت.

حديث احرف سبعة

جنبه‌اى كه براى حجّيت قرائات سبع ارائه داده‌اند، حديث معروف «انزل القرآن على سبعة احرف» است؛ يعنى قرآن به هفت حرف نازل شده است تا اشاره‌اى باشد به قرائات سبع.

احرف را جمع حرف، به معناى قرائت گرفته‌اند. ولى روشن خواهيم ساخت كه حرف در اين حديث به معناى لهجه است. قبايل مختلف عرب با لهجه‌هاى گوناگون نماز مى‌خواندند و قرآن را بر خلاف لهجه قريش كه فصيح‌ترين لهجه‌هاى عرب است قرائت مى‌كردند. برخى از صحابه معترض شده از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله پرسيدند چگونه است، آيا بايد تمامى عرب و تمامى مردم جهان طبق لهجه قريش تلاوت كنند؟

فرمودند: «نه. قرآن به هفت لهجه نازل شده و به لهجه قريش اختصاص ندارد». عدد هفت كنايه از كثرت است و عدد خاص منظور نيست. اينك نظرى به احاديث يادشده از طرق فريقين مى‌افكنيم، نخست در روايات منقول از اهل بيت عليهم السّلام، سپس روايات اهل سنت:

[1] اعراف 7: 111 و شعراء 26: 36.

[2] النشر، ج 1، ص 17- 16.