- ابتدايى بودن خط نزد عرب آن روز.

عوامل اختلاف قرائات‌

عوامل اختلاف در قرائت قرآن به دوران صحابه، پس از وفات پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله بازمى‌گردد. در آن زمان، صحابه بر سر جمع و نظم و تأليف قرآن اختلاف كردند و همين امر سبب شد كه گاه‌وبى‌گاه بر سر قرائت قرآن ميان قاريان اختلافى پديد آيد.

هر گروه قرائت خويش را بر ديگران ترجيح مى‌داد و به دنبال آن گفت‌وگوها و بگومگوها به وجود مى‌آمد و گاه كار به منازعه مى‌كشيد.

اين اختلافات موجب شد تا در عهد عثمان مصحف واحدى تهيه شود و از روى آن نسخه‌هاى متعدد و متحد الشكلى تهيه گرديده، به مراكز مهم كشور اسلامى فرستاده شود. البته اختلافاتى ميان اين نسخه‌ها كه مى‌بايست كاملا متحد باشند، يافت شد كه بعدا مايه برخى اختلاف قرائات گرديد. در جدول زير به برخى از اين اختلافات اشاره مى‌شود:

سوره/ آيه/ مصحف مدينه و شام/ مصحف كوفه و بصره مطابق با مصحف امروز بقره/ 116/ قالوا اتخذ اللّه ولدا .../ وَ قالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَداً ...

بقره/ 132/ و أوصى بها ابراهيم .../ وَ وَصَّى بِها إِبْراهِيمُ ...

مائده/ 54/ من يرتدد منكم عن دينه .../ مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ ...

اعراف/ 141/ و اذ أنجاكم من آل فرعون .../ وَ إِذْ أَنْجَيْناكُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ ...

إسراء/ 93/ قال سبحان ربّي .../ قُلْ سُبْحانَ رَبِّي ...

اين همه كوشش كه براى يكسان شدن مصاحف به كار رفته بود، تقريبا هدر رفته به نظر مى‌آمد و دامنه اين اختلافات روز به روز گسترده‌تر مى‌شد. تا ديروز، اختلاف بر سر قرائت صحابه بود و امروز پس از يكسان شدن مصاحف، اختلاف بر سر خود مصاحف است. البته خليفه (عثمان) اين نارسايى‌ها را در همان وهله اول در مصحفى كه به دست او دادند مشاهده كرد و اعتراض نمود كه چرا مى‌بايست‌