مى‌كند:

پس از تكميل نسخه‌هاى مصاحف، مصحفى را نزد عثمان بردند؛ وى پس از ديدن آن گفت: «چه نيكو و زيبا تهيه كرده‌ايد. ولى در آن ناهنجارى‌هايى رخ داده كه عرب خود مى‌توانند آن را به نحو صحيح تلفظ كنند». سپس گفت: «اگر املاكننده از قبيله هذيل و نويسنده از قبيله ثقيف بود، چنين اشتباهاتى در آن پيدا نمى‌شد»[1].

از اين گفتار بر مى‌آيد كه عثمان مى‌دانسته است كه قبيله هذيل در آن وقت به روش‌هاى انشا آشنايى كامل داشته و قبيله ثقيف به حسن كتابت و خوبى خط معروف بوده‌اند. در حالى كه مصحف ارائه‌شده به او فاقد چنين مزايايى بوده است.

ازاين‌رو بر عثمان اين ايراد وارد است كه چرا افرادى از دو قبيله هذيل و ثقيف را براى اين امر مهم انتخاب نكرد تا بدين گونه بى‌دقّتى و بى‌توجّهى صورت نگيرد؟! ثعلبى در تفسير خود، ذيل آيه‌ «إِنْ هذانِ لَساحِرانِ»[2] مى‌گويد: «عثمان گفت: در اين مصحف ناهنجارى‌هايى ديده مى‌شود كه هر عربى به زبان خود آن را صحيح ادا مى‌كند. به عثمان گفتند: آيا آن را تغيير نمى‌دهى؟ و به عبارت ديگر آيا تصحيح نمى‌كنى؟ او (از روى بى‌حالى يا سهل‌انگارى) گفت: لزومى ندارد، نه حلالى را حرام مى‌كند و نه حرامى را حلال»[3].

ابن روزبهان در اين مورد كوششى ناروا دارد، مى‌گويد: «عدم تصحيح لفظ قرآن به‌وسيله عثمان از اين جهت بود كه متابعت از شكل خط بر وى لازم بوده است. اين لفظ به همان شكل در مصحف‌ها نوشته شده بود و تغيير آن جايز نبوده است و چون لغت برخى از عرب‌ها بوده، آن را تغيير نداد»[4].

مفهوم اين گفتار كه در مصاحف اين‌چنين نوشته بوده است، روشن نيست منظور او كدام مصاحف است و چگونه مى‌توان ميان اين گفته و آخرين قسمت آن مبنى بر اينكه «لغت بعضى عرب است» سازش داد؟

[1] المصاحف- سجستانى ص 33- 32.

[2] طه 20: 63 طبق قرائت تشديد« انّ».

[3] محمد حسن مظفر؛ دلايل الصدق؛ ج 3، ص 196.

[4] همان؛ ص 197.