زيرا پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله شهادت او را به‌جاى شهادت دو نفر قرار داده بود[1].

2. از عمر بن الخطاب عبارت «الشيخ و الشيخة إذا زنيا فارجموهما البتة ...» كه گمان مى‌كرد آيه قرآن است، پذيرفته نشد. از وى شاهد خواستند، نتوانست ارائه دهد و بر هركس عرضه كرد انكار نمود كه از پيامبر چنين چيزى شنيده باشد. عمر تا آخر عمر بر صحت آن اصرار داشت و همواره مى‌گفت: «اگر مردم نمى‌گفتند عمر چيزى بر قرآن افزود، هرآينه اين آيه را در قرآن درج مى‌كردم».

بدين كيفيت، زيد آيه‌ها و سوره‌هاى قرآن را جمع‌آورى كرد و آن را از پراكندگى و خطر از بين رفتن نجات داد. هر سوره كه كامل مى‌شد در صندوقچه‌مانندى از چرم به نام «ربعه» قرار مى‌داد تا آن كه سوره‌ها يكى پس از ديگرى كامل شد. ولى هيچ‌گونه نظم و ترتيبى بين سوره‌ها به وجود نياورد[2]. اين صحيفه‌ها، كه سوره‌هاى قرآنى بر آن نگاشته شده بود، پس از اتمام به ابو بكر سپرده شد. اين مجموعه پس از ابو بكر به عمر انتقال يافت و پس از وفات وى نزد دخترش حفصه نگهدارى شد و هنگام يكسان كردن مصحف‌ها، عثمان آن را به عاريت گرفت تا نسخه‌هاى ديگر قرآن را با آن مقابله كند و سپس آن را به حفصه بازگردانيد. چون حفصه درگذشت، مروان كه از جانب معاويه والى مدينه بود، آن را از ورثه حفصه گرفت و از بين برد[3].

مصاحف صحابه‌

[مصاحف معروف‌]

پس از رحلت پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و پذيرفته نشدن مصحف على عليه السّلام، علاوه بر زيد، عده ديگرى از بزرگان صحابه به جمع قرآن پرداختند. از جمله: عبد اللّه بن مسعود، ابىّ بن كعب، مقداد بن اسود، سالم مولى ابى حذيفه، معاذ بن جبل و ابو موسى اشعرى. گويند: نخستين كسى كه سوره‌هاى قرآن را مرتب نمود، سالم مولى‌

[1] مصاحف سجستانى؛ ص 9- 6. صحيح بخارى؛ ج 6، ص 225.

[2] ابن كثير القرشي الدمشقي؛ تفسير ابن كثير؛ ج 1، ص 261 و البرهان؛ ج 2، ص 35 و الاتقان؛ ج 1، ص 58 و فتح الباري؛ ج 9، ص 16 و زرقانى؛ مناهل العرفان؛ ج 1، ص 254 و احمد امين مصرى؛ فجر الاسلام؛ ص 195.

[3] ابن حجر قسطلانى؛ ارشاد الساري في شرح البخاري؛ ج 7، ص 449 و التمهيد؛ ج 1، ص 300.