است ولى رو به سوى كعبه يا بيت المقدس، يك امر اعتبارى محض است كه براى ايجاد وحدت در صفوف نمازگزاران به آن دستور داده شده است. به هر كجا كه رو كنى خدا هست و رو به خدا ايستاده‌اى. پس رو به مشرق نمازگزاردن به جهت قرار داشتن كعبه (مكه) در شرق مدينه و رو به مغرب نماز خواندن به دليل قرار داشتن بيت المقدس در غرب مدينه همگى از آن خداست و رو به خداست. خداوند در تنگناى جهت خاص قرار نگرفته است: «إِنَّ اللَّهَ واسِعٌ عَلِيمٌ».

در روايات، از اين آيه استفاده ديگرى نيز شده است و آن اين كه مى‌توان نمازهاى مستحبى را در حالت سواره به هر سويى كه در حركت است به جاى آورد[1]. اين بطن آيه است كه با فهم معصومين عليهم السّلام بدان رهنمون شده‌ايم.

نمونه دوم: در سوره جن مى‌خوانيم: «وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَداً»[2].

مساجد، يا جمع مسجد به معناى معبد و جايگاه عبادت است كه معناى آيه بر اين فرض چنين مى‌شود: مساجد از آن خداست و كسى را با خدا نخوانيد. يا جمع مسجد (مصدر ميمى) يعنى عبادت و پرستش است؛ يعنى پرستش جز خدا را نشايد و در مقام عبادت كسى را با خدا نام نبريد. بر هر دو فرض، ظاهر آيه از شريك قرار دادن در مقام عبادت منع مى‌كند. ولى طبق روايت صحيحى كه در دست داريم معناى ديگرى نيز از آيه استنباط مى‌شود كه مسجد را شامل «ما يسجد به» (مواضع سجود) گرفته است. گروهى از مفسرين؛ مانند سعيد بن جبير و زجّاج و فرّاء گفته‌اند:

مساجد شامل مواضع سجود (اعضاى سبعة در حال سجود) نيز مى‌شود كه اين مواضع از آن خداست و خداوند آن‌ها را به انسان ارزانى داشته است و نبايد براى ديگرى به كار گرفت‌[3]. از امام محمد تقى عليه السّلام نيز همين تأويل به اين صورت آمده كه در مورد موضع قطع دست دزدى در حضور خليفه عباسى، معتصم بالله، سؤالى مطرح شد. هركس به فراخور حال خود سخنى گفت. آن‌گاه امام عليه السّلام فرمود: «از بن انگشتان». از مدرك اين فتوى از امام سؤال شد. فرمود: «كف دست يكى از مواضع هفت‌گانه در حال سجود است و از آن خداست و نبايد قطع شود»[4]. زيرا عقوبت‌

[1] ر. ك: وسائل الشيعة؛ ج 3، ابواب قبله، باب 8 و 15.

[2] جن 72: 18.

[3] ر. ك: تفسير طبرسى؛ ج 10، ص 372.

[4] وسائل الشيعة؛ ج 18، ابواب حد السرقة، باب 4.