responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : تناسب آيات نویسنده : معرفت، محمد هادى    جلد : 1  صفحه : 75

جهت قياس غير منصوص به منصوص و اعتبار و لحاظ آن به عنوان منصوص.

نظر بدر الدين زركشى در فاصله و خاتمه آيات قرآن‌

ايشان مى‌گويد: فاصله و خاتمه آيات قرآنى، همچون قرينه سجع، در نثر عربى و قافيه در شعر منظوم است. و يك برترى هم فواصل آيات بر سجع و قافيه دارد و آن اين است كه: آنچه كه در آن دو (سجع و قافيه) عيب و نقص شمرده مى‌شود در اينجا (فواصل آيات) عيب به شمار نمى‌آيد در مثل اختلاف حذو، اشباع و توجيه‌[1].

و همان‌طوركه گذشت «ايطاء» و «تضمين» نيز در اينجا عيب و نقص به حساب نمى‌آيند[2].

«بدر الدين زركشى» در ادامه سخن خود مى‌گويد: هيچ‌يك از حذو، اشباع، توجيه، ايطاء و تضمين، در مورد فواصل آيات، عيب و ايراد محسوب نمى‌شوند.

پس همان‌طورى‌كه در قرينه سجع و قافيه رجزها، انتقال از نوعى به نوعى ديگر


[1] حذو، اشباع و توجيه از عيوب قافيه به شمار مى‌روند. و از مجموع آن سه امر را اهل بيان اصطلاح كرده‌اند كه نام آنها را« سناد» بگذارند. و« سناد» عبارت است از: اختلاف مصراعين در قبل از« روىّ». بنابراين« سناد حذو» يعنى اختلاف حركت حرفى كه قبل از روىّ مطلق قرار گرفته باشد. و« سناد توجيه»: اختلاف حركت حرفى كه قبل از« روىّ» مقيّد است.

و« سناد إشباع»: اختلاف حركت« دخيل» است. و منظور از قافيه مقيّد آن است كه« روىّ» آن ساكن باشد. و از مطلق، مقصود آن است كه« روىّ» آن متحرك باشد.( مفتاح العلوم: 271).

[2] ايطاء؛ يعنى: اعاده كلمه‌اى كه« روىّ» در آن لفظا و معنا در قصيده تكرار و اعاده شده است.

و تضمين عبارت است از تعلّق معنوى آخر بيت به اول بيتى كه پشت سرش مى‌آيد. و اين دو امر در قرآن كريم نمونه فراوان دارد.« مفتاح العلوم( علم القافيه: 272- 273) براى توضيح بيشتر در اين اصطلاحات، به كتابهايى از قبيل جواهر البلاغة و البلاغة الواضحة، مراجعه گردد.

نام کتاب : تناسب آيات نویسنده : معرفت، محمد هادى    جلد : 1  صفحه : 75
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست