كلام معلوم مى‌گردد.

بدر الدين زركشى، مى‌گويد: «همين تسهيم و توشيح است كه ابن وكيع‌[1] آن را «مطمع» ناميده است؛ زيرا صدر آن، شنونده را به طمع و ياد ذيل آن مى‌اندازد.

و اين نوع سخن و كلام از عجايب بيان و بدايع و شگفتيهاى كلام است»[2].

از جمله مثالهاى اين مورد، يكى آيه‌ ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِينَ‌[3] است كه قبلا ذكر آن گذشت.

مثال 2: آيه شريفه: وَ آيَةٌ لَهُمُ اللَّيْلُ نَسْلَخُ مِنْهُ النَّهارَ فَإِذا هُمْ مُظْلِمُونَ‌[4].

د- ايغال:

«ايغال» از بزرگترين ابواب بديع است. و آن عبارت است از: ختم سخن به جمله و عبارتى كه علاوه بر معناى اصلى كلام، نكته‌اى را برساند؛ به طورى كه كلام بدون آن نيز، تمام و خاتمه يافته باشد.

«ايغال» مأخوذ از «أوغل فى البلاد» است كه در هنگام پيشروى و مسافرت در شهرها و كشورهاى مختلف و دور شدن از محل سكونت و زياده‌روى در آن، گفته مى‌شود[5] بنابراين، ايغال به‌منزله كلام تأكيدى مبالغه‌آميز است؛ مانند آيه شريفه: أُولئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الضَّلالَةَ بِالْهُدى‌ فَما رَبِحَتْ تِجارَتُهُمْ وَ ما كانُوا مُهْتَدِينَ‌[6] كه تحقيقا معنى كلام در جمله‌ فَما رَبِحَتْ تِجارَتُهُمْ‌ كامل شده‌

[1] قاضى ابو بكر محمد بن خلف( متوفاى سال 306 هجرى).

[2] البرهان فى علوم القرآن، زركشى، ج 1، ص 95.

[3] مؤمنون: 14.

[4] يعنى: و برهان ديگر براى خلق در اثبات قدرت حق، وجود شب است كه ما چون روز را از آن برگيريم، ناگهان همه چيز را تاريكى فراگيرد( يس: 37).

[5] انوار الربيع، ج 5، ص 333.

[6] يعنى: ايشانند كه گمراهى را به راه راست خريدند، پس تجارت آنها سود نكرد و راه هدايت، نيافتند( بقره: 16).