وجه تمكّن در آيه 103 سوره انعام‌

مثال 3: آيه كريمه: لا تُدْرِكُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصارَ وَ هُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ[1].

وجه تمكّن در آيه شريفه، به اين است كه هرگاه چيزى به آخرين و نهايت درجه لطافت رسيد، ديدگان مادى و حتى عالم مجردات از ديدن آن عاجز خواهند شد. بنابراين، تناسب داشت كه در ذيل آيه، عبارت‌ وَ هُوَ اللَّطِيفُ‌ را بياورد تا به صدر آن‌ لا تُدْرِكُهُ الْأَبْصارُ اشاره نموده و با آن هماهنگى داشته باشد.

از طرف ديگر، عالم به چيزى، هنگامى كه از نظر شناخت و علم به كنه حقيقت آن چيز، نائل شده و بدان احاطه علمى يافت، در نتيجه يك آگاهى كامل بدان پيدا مى‌نمايد. بنابراين خبير با هُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصارَ تناسب صددرصد و كامل دارد. و اين در صورتى است كه‌ الْأَبْصارُ با الف و لام مفيد عموم (كه دلالت بر احاطه علمى ذات اقدس حق دارد) آمده است.

از مناسبت مذكور، شديدتر و دقيق‌تر، مناسبتى است كه جمله‌ وَ هُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ با عدم امكان ادراك ذات اقدس حق دارد؛ زيرا اين جمله، برهان و دليلى است بر عدم امكان رؤيت او توسط ديدگان مخلوقات. و امّا او به همه ديدگان احاطه دارد. بنابراين، آيه شريفه مانند ادّعايى است كه مقرون به دليل، شاهد و برهان است.

[1] انعام: 103.