سوره، جمع نموده، و مجموعه‌اى را تشكيل داده است، به طورى كه داراى كميّت و كيفيّت خاصّى شده است، چه از نظر مراد آيات و چه از نظر لحن آيات و چه از نظر سنخيت آيات.

بنابراين، لازم است در بين آيات يك سوره، وحدت جامعى كه تمام آيات را فرا گيرد وجود داشته باشد. طبيعتا و قهرا يك سوره از نظر كلى داراى مقاصد خاصّ و مقدمات ويژه، و خاتمه مناسبى خواهد بود.

اين وحدت و انسجام، در تمام سوره‌ها موجود است؛ اعم از اينكه كوچك باشند يا طولانى. و اگر هر سوره فى‌حدذاته، داراى هدف و غرض عقلايى نباشد، كه براى آن هدف و تأمين آن، نازل شده باشد، پس بنا بر چه اساس و معيارى، مجموعه‌اى از آيات داخل يك سوره و مجموعه‌اى ديگر، سوره ديگر را تشكيل داده‌اند؟ با توجه به اينكه اين، سخن حكيم مطلق است كه توسّط امين وحى كه حكيم است، بر پيامبر عظيم الشأن اسلام- صلّى اللّه عليه و آله- كه حكيم است، نازل گشته و هدفش تعليم حكمت براى اميّين و همه عالم است.

بنابراين، هر سوره داراى مقاصد و اهداف معيّن و مشخصى است، كه آن را در طول آياتش دنبال نموده و درجه به درجه و قدم بقدم، براى تحقق آن پيش مى‌رود. و همين‌كه هدفش تأمين شد، سوره هم با همان، تكميل گشته و در طىّ آيات معدودى، خاتمه مى‌يابد؛ چه آيات آن زياد باشد و چه كم.

3- گاهى تناسب و ترابط، بين سياق هر آيه و كلمه آخر آن و به اصطلاح بين سياق و فواصل آيات مى‌باشد؛ زيرا تناسب بين سياق آيات و كلمه آخر آن، امرى ذاتى است بلكه همان ارتباط و تناسب لفظى و معنوى است كه شأن آيات و مقام بلاغت و فصاحت آنها را بالا برده و تكميل مى‌نمايد. و كلّا رونق و زيبايى و حسن يك آيه، در همين تناسب و ترابط لازم، نهفته است.

4- برخى از دانشمندان اسلامى يك نوع مناسبت و تناسب چهارمى را نيز