ناميده شود؛ زيرا عنوان و نام كتاب، تمام مقاصد آن را در يك عبارت مختصرى در «اول كتاب» جمع مى‌نمايد[1].

فواتح و ابتداى سوره‌ها

پنج سوره از سوره‌هاى قرآن كريم با قول خداى تعالى: الحمد لله شروع شده است:

1- سوره «فاتحة الكتاب»: الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ‌.

2- سوره «انعام»: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ جَعَلَ الظُّلُماتِ وَ النُّورَ.

3- سوره «كهف»: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَنْزَلَ عَلى‌ عَبْدِهِ الْكِتابَ ....

4- سوره «سباء»: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ ....

5- سوره «فاطر»: الْحَمْدُ لِلَّهِ فاطِرِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ....

حمد و ثناى خداوند- جل جلاله- در سوره فاتحه، عام بوده و براى جميع نعمتها و آلاء پروردگار متعال است. حمد به خاطر اينكه حضرت احديّت، ربّ العالمين، رحمان، رحيم و مالك يوم الدين است. بنابراين، حمد در اين سوره، درباره تمامى صفات و نعمتهاى خداوندى، چه در دنيا و چه در آخرت است.

و امّا «حمد» در بقيه سوره‌ها در هر سوره‌اى، بر جهتى از جهات عظمت پروردگار متعال و بر پاره خطيرى از نعمتها و آلاء آن ذات مقدّس است، گرچه تمام نعمتها و آلاء او خطير و بزرگ است.

و در سوره «كهف» در مقابل نعمت «انزال كتاب» و در سوره «سباء» در ازاى مالكيّت ذات اقدس ربوبى نسبت به آسمانها و زمين و در سوره «فاطر» بر نعمت‌

[1] انوار الربيع، ج 1، ص 55.