5- تأخير انداختن آنچه كه بايد مقدم باشد؛ چون قول خداى متعال:

فَأَوْجَسَ فِي نَفْسِهِ خِيفَةً مُوسى‌[1] زيرا ضمير «فى نفسه» به موسى بر مى‌گردد در حالى كه او فاعل «اوجس» است‌[2].

6- مفرد آوردن در جايى كه اگر رعايت فاصله نبود مى‌بايستى جمع مى‌شد؛ مانند قول خداى متعال:

إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَ نَهَرٍ[3] كه «فراء» گفته است: در اصل «الانهار» بوده است، چون در آخر «آيه» بوده، مفرد آورده شده، پس رئوس آيات، مانند هم مفرد آورده شده است‌[4].

و قول خداى سبحان: وَ ما كُنْتُ مُتَّخِذَ الْمُضِلِّينَ عَضُداً[5].

«و ابن سيده» گفته است: اى اعضادا، و براى اينكه با رئوس آيات در افراد يكسان باشد، «عضدا» آمده است.

و از آن جمله است إفراد آنچه كه اقتضا مى‌نمود كه تثنيه باشد؛ مانند قول خداى تعالى: فَلا يُخْرِجَنَّكُما مِنَ الْجَنَّةِ فَتَشْقى‌[6] به دليل قول خداى متعال در جاى ديگر:

فَأَخْرَجَهُما مِمَّا كانا فِيهِ‌[7] و قوله: فَتَكُونا مِنَ الظَّالِمِينَ‌[8] و قول‌

[1] طه: 67.

[2] پس بايد گفته مى‌شد فأوجس موسى خيفة فى نفسه.

[3] قمر: 54.

[4] معانى القرآن: ج 3/ 111.

[5] كهف: 51.

[6] طه: 117( كه مى‌بايست« تشقيا» باشد؛ يعنى: به صيغه تثنيه آورده شود).

[7] بقرة: 36.

[8] بقرة: 35.