بعضى‌ها گفته‌اند: قول خداى تعالى: وَ كُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ‌[1] هم، از همين باب است؛ زيرا آفتاب و ماه و شب و روز، از ذوى العقول نيستند كه فعل جمع مذكر، بدانها نسبت داده شده است، ولى جمع مذكر سالم كه بدانها نسبت داده شده به خاطر رعايت فاصله «نونى» است كه در آخر آيات ديگر آمده است.

و همچنين است قول خداى تعالى: رَأَيْتُهُمْ لِي ساجِدِينَ‌[2] و باز از همين باب است:

فَفَرِيقاً كَذَّبْتُمْ وَ فَرِيقاً تَقْتُلُونَ‌[3] زيرا سياق آيات اقتضا مى‌نمايد كه گفته شود: و فريقا قتلتم زيرا جمله قبلى‌ كَذَّبْتُمْ‌ است‌[4].

3- حذف حرفى در مثل قول خداى تعالى: وَ اللَّيْلِ إِذا يَسْرِ[5] و حال آنكه قياس و قاعده صرفى و لغوى: «يسرى» است. و همچنين است سخن خداى سبحان:

الْكَبِيرُ الْمُتَعالِ‌[6] و يَوْمَ التَّنادِ[7].

4- تقديم ما حقّه التّأخير: مقدم داشتن آنچه كه حقّش و قاعده‌اش، تأخير است؛ مانند قول خداى سبحان: وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ[8].

[1] يس: 40.

[2] يوسف: 4( با اينكه مقصود از ضمير در« ساجدين» يازده ستاره و آفتاب و ماه است و مى‌بايست ضمير مفرد به آنها نسبت داده شود ولى در عين حال، ضمير جمع مذكر آورده است. و اين فقط به خاطر رعايت« نونى» است كه در فواصل آيات قبل وجود دارد؛ مانند« مبين»،« تعقلون» و« غافلين» در آخر آيه‌هاى: 1 و 2 و 3).

[3] بقرة: 87.

[4] در اين آيه هم به لحاظ رعايت آخر آيه‌هاى قبل، نون آورده شده و رعايت سياق نشده است.

[5] فجر: 4.

[6] رعد: 10.

[7] مؤمن: 32( كه اصل در« متعال»« متعالى» و« تنادى» در« تناد» است).

[8] توحيد: 5( كه در اصل:« و لم يكن احد كفوا له» بوده است كه به مناسبت رعايت« دال» در آخر آيه‌ها، تقديم و تأخير انجام گرفته است).