خداى تعالى: وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقِينَ إِماماً[1] در مقايسه با قول او كه فرمود:

وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً[2].

7- جمع آوردن در جايى كه قاعده و قانون آن إفراد باشد؛ مانند قول خداى تعالى: لا بَيْعٌ فِيهِ وَ لا خِلالٌ‌[3] يعنى «و لا خلة» به دليل‌ لا بَيْعٌ فِيهِ وَ لا خُلَّةٌ وَ لا شَفاعَةٌ[4] پس در سوره ابراهيم- عليه السلام- به خاطر مراعات فاصله در بين متقاربين جمع آورده شده است.

8- تثنيه آوردن در جايى كه بايد مفرد باشد؛ مانند قول خداوند متعال:

وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ‌[5] زيرا فاصله‌ها و اواخر آيات، همه با «الف و نون» است. و «فراء» گفته است: گاهى اوقات عرب «جنّت» را در ضمن اشعارش، تثنيه مى‌آورد. و اين به دليل اين است، كه شعر، داراى قافيه‌هايى است كه استوارى آن گاهى با افزودن حرفى و گاهى با حذف كردن حرفى است؛ زيرا اشعار مى‌پذيرد آنچه را كه كلام معمولى نمى‌پذيرد. سپس از كلام عرب براى آن شواهدى آورده است‌[6].

«ابن قتيبه» آن را انكار نموده و گفته است: از جمله چيزهايى كه خداوند متعال به ما وعده داده، دو بهشت است، پس چگونه ما آن را يك بهشت فرض كنيم؟ به ويژه با توجه به آيه‌ ذَواتا أَفْنانٍ‌[7].

[1] فرقان: 74( زيرا« إماما» را در اين آيه، مفرد و در آيه بعدى، جمع آورده است).

[2] انبياء: 73.

[3] ابراهيم: 31.

[4] بقره: 254( خلّة؛ يعنى: دوست؛ در مفرد و جمع به يك لفظ مى‌آيد چنانچه گويى: هو، هى و هنّ خلّتى).

[5] رحمان: 46.

[6] معانى القرآن، ج 3، ص 118. و البرهان فى علوم القرآن، ج 1، ص 64.

[7] رحمان: 48.