كه گاهى كوته‌بينانه بوده و به عمق مسئله توجه صحيح ننموده، بلكه به طور سطحى بر آن نگريسته‌اند و يا با ديدگاههاى تعصّب‌آميز فرقه‌اى و تحزّب‌گرايى و غير آن، اظهار نظر نموده‌اند- مورد انتقاد قرار داده و بى‌اعتبارى آنها را با سبك منطقى مستدل روشن مى‌سازد.

مؤلف محترم موسوعه بزرگ تمهيد كه در دوازده مجلد به جهان علم و دانش و معارف اسلامى، عرضه مى‌گردد، تقريبا بيشتر نيازمنديهاى جامعه اسلامى كنونى را در مورد معارف قرآن كريم، با بيانى بسيار زيبا و قلمى روان و سبكى مبتكرانه و روشى منصفانه و منطقى، برآورده مى‌سازد، و از كتابهاى ديگر، تشنگان معارف قرآنى را تا حدّ زيادى، بى‌نياز مى‌سازد. توفيق مؤلف بزرگوار آن را در تكميل اين طرح عظيم، از خداوند منّان خواستاريم.

نظر به اينكه متنى كه در اختيار اين‌جانب جهت ترجمه قرار داده شده- چنانكه يادآور شدم- بخشى از جلد پنجم «التمهيد» است و فاقد يك مقدّمه‌اى كه به طور خلاصه، محتواى كتاب و اهداف و فوايد آن را نشان دهد مى‌باشد، به همين جهت، قسمتى از كتاب «الاتقان فى علوم القرآن» تأليف علّامه سيوطى را به عنوان مقدمه اين سطور، ترجمه و تلخيص نموده و به حضور خوانندگان گرامى، عرضه مى‌نمايم.

تناسب چيست و چه منظورى از آن داريم؟

تناسب از مادّه «نسبت» و از باب تفاعل و به معناى متشاكل و نزديك هم بودن است. و در مورد آيات قرآن كريم، همان ارتباط بين آيات است، اعم از اينكه دو آيه مربوط بهم، از نظر نسب اربعه، عام و خاص باشند، يا عقلى و يا حسى و يا خيالى و يا انواع ديگر علاقه‌ها. و يا تلازم ذهنى مانند: سبب و مسبب، علت و معلول، شرط و جزاء، و يا دو نظير و دو معادل و يا دو ضدّ و يا دو نقيض و امثال آن.